Antoni Woykowski

Antoni Woykowski (ur. 3 czerwca 1815 w Poznaniu, zm. 20 kwietnia 1850 tamże) – polski wydawca, publicysta, muzyk.

Syn Ignacego, który był właścicielem winiarni oraz muzykiem i bibliofilem oraz Eleonory z domu Rutter. Od dzieciństwa był ułomny i musiał przerwać naukę w gimnazjum Marii Magdaleny w Poznaniu po śmierci ojca. Zmuszony był dokształcać się samodzielnie. Z kapitału pozostawionego przez ojca w 1838 roku w Poznaniu założył wraz z Antonim Poplińskim i Józefem Łukaszewiczem „Tygodnik Literacki”. Od listopada 1839 roku, na skutek rozłamu w redakcji sam wydawał pismo wiążąc je z ideologią Towarzystwa Demokratycznego Polskiego. Pomimo trudności docierało również do pozostałych zaborów i na emigrację. Z Woykowskim współpracowali: Karol Libelt, Jędrzej Moraczewski, Edward Dembowski, Józef Ignacy Kraszewski, Juliusz Słowacki, Gustaw Ehrenberg, Ryszard Berwiński, Seweryn Goszczyński, Teofil Lenartowicz, Roman Zmorski, słowianofil czeski z Wrocławia Jan Purkyně i inni.

Program pisma wywoływał stałe zatargi z cenzurą i ataki kół klerykalno-konserwatywnych. Żona Julia z Molińskich od 1841 roku była mu dużą pomocą w redagowaniu „Tygodnika”. Korzystając ze swoich zasobów finansowych na wydawanie pisma i honoraria, w 1844 roku stracił cały majątek. Z powodu sprzeciwu władz pruskich nie powiodła się w 1843 roku próba przeniesienia pisma do Wrocławia. W 1845 roku dzięki odziedziczeniu spadku po wuju Władysławie Rutterze, poprawiły się warunki materialne Woykowskich. Z końcem tego roku „Tygodnik Literacki” przestał wychodzić. Wspólnie z żoną i przy współudziale Ewarysta Estkowskiego od stycznia do października 1845 roku redagował „Pismo dla Nauczycieli Ludu” i „Pismo dla Ludu Polskiego”. Wydał w 1848 roku pojedynczy numer pisma politycznego „Kosynier", który policja skonfiskowała.

W Poznaniu nabył w 1849 roku księgarnię i drukarnię z litografią po L. Szyrmerze. Drukował i wydawał (grudzień 1849 – kwiecień 1850) tygodnik polityczno-literacki „Gazeta Wielkopolska Niedzielna” oraz podręczniki, kalendarze, śpiewniki, broszury polityczne i utwory literackie. Wydawał również „Kurier Handlowy” od lutego 1850 roku. W grudniu 1849 roku w powołanym Towarzystwie Przemysłowym oraz Lidze Polskiej był jednym z założycieli i członkiem dyrekcji. Interesował się również muzyką, będąc gorącym entuzjastą i popularyzatorem Fryderyka Chopina i Stanisława Moniuszki. W leszczyńskim „Przyjacielu Ludu” zamieścił w 1836 roku artykuł, zwracając w nim uwagę na znaczenie twórczości Chopina. Był również entuzjastą Ferenca Liszta, któremu w Poznaniu w 1843 roku zorganizował koncerty. W 1839 i 1842 roku wydał własne utwory muzyczne pt. „Piosnki polskie”. Muzykę komponował do wierszy swej żony oraz poezji Adama Mickiewicza, Edmunda Wasilewskiego, Wincentego Pola, Stefana Witwickiego.

Antoni Woykowski 20 kwietnia 1850 roku zmarł nagle w Poznaniu wskutek ataku paraliżu. Pozostawił syna Bronisława urodzonego w1839 roku z nieślubnego związku z krewną Julią. Małżeństwo zawarte z Julią Molińską w niejasnych okolicznościach oraz w latach 1844–1846 poparcie dla apostaty ks. Janusza Czerskiego spowodowało gwałtowne ataki kleru na jego działalność co uniemożliwiło mu zdobycie szerszej popularności w Poznańskiem.

• Antoni Gąsiorowski, Jerzy Topolski (red.): Wielkopolski Słownik Biograficzny. Warszawa-Poznań: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1981, s. 843-844. ISBN 83-01-02722-3.