Andries Adriaan Louw sr.

Ds. Andries Adriaan (Andrew) Louw (Fauresmith, 26 Februarie 1862 - Morgenster, distrik Fort Victoria, 12 Augustus 1956) was 'n baanbrekersendeling van die Nederduitse Gereformeerde Kerk, veral in die destydse Suid-Rhodesië.

Ds. Andrew Louw se ouers met hul kinders. Agter: Abraham Faure (Affie), Andrew en George, later parlementslid vir die kiesafdeling Hanover. Middel: Jannie, ds. A.A. Louw, sy vrou, Jemima (gebore Murray), en Willie. Derde: Miemie, Mymie (getroud met ds. Malcolm Retief) en Charlie. Voor: Jimmy.

Louw was die oudste seun van ds. A.A. Louw, die eerste predikant van die NG gemeente Fauresmith, die tweede oudste NG gemeente in die NG Kerk Vrystaat, en Jemima Murray, een van ds. Andrew Murray sr. van die NG gemeente Graaff-Reinet se vier dogters wat met 'n predikant getrou het. Van haar ses broers wat volwassenheid bereik het, het vyf predikant in die NG Kerk geword: John, Andrew, William, George en Charles.

Louw ontvang sy skool- en universiteitsopleiding op Murraysburg, Graaff-Reinet, Kaapstad en Stellenbosch. Omdat hy van kleins af nooit juis gesond was nie, is Louw in sy derde jaar verplig om sy studie aan die Kweekskool te staak en herhaalde pogings om sy studie te hervat, was ongeslaagd. Hy kom onder die indruk dat die deur na die bediening vir hom gesluit was en gaan boer dus in die distrik Colesberg omdat die Karoolug veronderstel was om goed vir sy gesondheid te wees. In reaksie op 'n oproep van die NG Kerk vir jong mans, ongeag hul gesondheid, om na die destyds onbekende Banyailand (nou Masjonaland) as sendeling te gaan, willig hy in.

Ds. en mev. Louw van Morgenster, omstreeks 1910.

Ná vyf avontuurlike maande per ossewa van Kimberley af, sit hy tent op in 1891 op Mugabesberg, naby die Zimbabwe-bouvalle, en stig die sendingstasie Morgenster en word sodoende, onwetend, die vader van die groot Masjonaland-sending. Teen sy 90ste lewensjaar was daar reeds agt sendingstasies en agt afsonderlike gemeentes van die Sendingkerk in Masjonaland. Hy is in 1894 georden en as erkenning vir sy 30 jaar lange diens vereer die Kaapse Sinode hom in 1921 met die volle status van 'n leraar in die NG Kerk. Hy is ook telkens vereer uit verskeie oorde buite die Kerk. In regeringskringe is hy hoog geag en ter erkenning van sy uitsonderlike diens aan Rhodesië het koningin Elizabeth II in 1954 'n O.B.E. aan hom toegeken. Hy is gehuldig as die "St. Andrew van Mashonaland".

Louw is in 1894 getroud met Francina (Cinie) Susanna Malan (Riebeek-Wes, 10 Maart 1872 - Morgenster, distrik Fort Victoria, Suid-Rhodesië, 25 Junie 1935), die dogter van D.F. Malan van die plaas Allesverloren en die oudste suster van dr. D.F. Malan, latere premier van die Unie van Suid-Afrika. Uit die huwelik is vyf kinders gebore, waarvan een jonk oorlede is. Die ander vier kinders plus 'n aangenome dogter was almal óf heeltyd óf deeltyds in die Sending werksaam. Sy was begaaf in vele opsigte en het veral 'n merkwaardige aanvoeling vir tale gehad. Sy het 'n grammatika en spelreëls vir die ingewikkelde Karanga-dialek opgestel en later ook 'n liederebundel vir die inboorlingkerk. Daarbenewens het sy ook enkele boekies vir skoolgebruik en vir moeders geskryf en was jare lank die redaktrise van die kerkblaadjie Manyai waShe (Koningsbode). Sy het haar man 41 jaar bygestaan. Haar grootste letterkundige prestasie was die vertaling, saam met haar man, van die hele Bybel in die volkstaal, maar omdat hulle net die Karanga-dialek gebruik het, het die werk nooit in druk verskyn nie. 'n Nuwe vertaling in Shona is later deur hul seun, dr. André Louw, voltooi en in 1950 uitgegee. Cinie Louw se woordeboek van die Karanga-dialek het uit 8 000 trefwoorde bestaan.

Ds. Louw het in die ouderdom van 75 afgetree. Sy vrou is reeds twee jaar vantevore oorlede, maar hy het nog 19 jaar op Morgenster aangebly waar hy by 'n dogter, mev. Brand, ingewoon het en hom veral toegespits op die bearbeiding van die baie pasiënte in die plaaslike hospitaal. Hy het Dageraad in Banyailand in 1917 geskryf, wat in 1945 uitgebrei en onder die titel Die môrester in Mashonaland uitgegee is.

• Potgieter, D.J. (hoofred.) 1974. Standard Encyclopaedia of Southern Africa. Cape Town: Nasou Limited.
• Hofmeyr, George (hoofred.), 2002. NG Kerk 350. Wellington: Lux Verbi.BM.
• Olivier, ds. P.L. (samesteller). 1952. Wie is Wie in ons Sendingvelde - Mashonaland en Betsjoeanaland. Kaapstad: N.G. Kerk-Uitgewers.