Zygmunt Mitera

Zygmunt Wiktor Antoni Mitera (ur. 17 stycznia 1903 w Skołyszynie, zm. wiosną 1940 w Charkowie) – harcerz, doktor inżynier geofizyki stosowanej, przedsiębiorca, wykładowca, podporucznik rezerwy łączności Wojska Polskiego, ofiara zbrodni katyńskiej.

Urodził się 17 stycznia 1903 w Skołyszynie jako syn nauczycieli Adolfa i Walerii z domu Hnatowicz. Jego braćmi byli legioniści: Stanisław (1890-1915, doktor historii, harcerz i nauczyciel, poległy w bitwie pod Kostiuchnówką, pośmiertnie odznaczony Orderem Virtuti Militari) i Kazimierz (1897–1936, malarz, pedagog i krytyk sztuki).

Zygmunt Mitera uczestniczył w wojnie polsko-bolszewickiej w szeregach 6 pułku artylerii polowej. Ukończył IV Gimnazjum Realne im. Henryka Sienkiewicza w Krakowie. W okresie nauki szkolnej był harcerzem, w 1920 zorganizował 9 Krakowską Drużynę Harcerską im. płk. Dionizego Czachowskiego (później pod nazwą „Błękitna Jedynka”), w 1923 był komendantem Hufca Kraków-Podgórze. W 1929 został absolwentem Wydziału Górniczego Akademia Górniczej w Krakowie, gdzie uzyskał tytuł inżyniera górniczego. Podczas studiów był asystentem w Katedrze Fizyki. Uzyskał stypendium rządu polskiego po czym odbywał studia uzupełniające w zakresie geofizyki stosowanej na uczelniach zagranicznych: na Wydziale Górniczym Technische Universität Berlin w Niemczech, w Szwecji, we Francji, a od 1931 na Wydziale Górnictwa i Badań Geofizycznych w Colorado School of Mines w Golden (Stany Zjednoczone). Później, latem 1929 stypendium przyznała mu Fundacja Kościuszkowska, po czym odbył praktyki w Teksasie i Kalifornii. Był jedynym Polakiem, który uzyskał stypendium Rockefellera w USA. Pod koniec 1932 przejściowo przebywał w Polsce. Był zatrudniony w Państwowym Instytucie Geologicznym i prowadził badania górniczo-geofizyczne oraz poszukiwania złóż roponośnych. Od grudnia 1932 ponownie pracował na uczelni w Kolorado (w połowie 1932 ponownie otrzymał stypendium od Fundacji Kościuszkowskiej), gdzie w maju 1933 jako pierwszy Polak uzyskał stopień doktora nauk technicznych w zakresie geofizyki stosowanej. Był adiunktem i wykładowcą w Zakładzie Geofizyki w Katedrze Geologii Stosowanej na Wydziale Górniczym Akademii Górniczej w Krakowie. Publikował prace z zakresu swojej specjalności naukowej.

We Lwowie od 1934 do 1939 był kierownikiem działu geofizyki w spółce akcyjnej „Pionier” we Lwowie, a w 1936 został współzałożycielem prywatnego przedsiębiorstwa „Geotechnika”. Ponadto od 1938 do 1939 był wykładowcą na tamtejszym Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie. Należał do Polskiego Towarzystwa Geologicznego, Stowarzyszenia Wychowanków Akademii Górniczej w Colorado, amerykańskiej korporacji „Sigma Gamma Epsilon”, American Institute of Mining and Metallurgical Engineers, Society of Exploration Geophysicistas, Towarzystwa Przyrodniczego im. Kopernika i Stowarzyszenia Inżynierów Przemysłu Naftowego. Podczas wybuchu bomby z aeroplanu, która zniszczyła doszczętnie jego mieszkanie we Lwowie, utracona została jego przygotowywana przez kilka lat praca naukowa. Od jesieni 1939 jako docent miał rozpocząć prowadzenie wykładów na Akademii Górniczej w Krakowie.

W Wojsku Polskim w 1930 ukończył Szkoły Podchorążych Rezerwy Łączności. Został przydzielony do pułku radiotelegraficznego. Został awansowany do stopnia podporucznika ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1937 oraz lokatą 2 w korpusie oficerów łączności.

Po wybuchu II wojny światowej podczas kampanii wrześniowej jako oficer rezerwy został zmobilizowany i przydzielony do kompanii łączności 5 Dywizji Piechoty. Po agresji ZSRR na Polskę z 17 września 1939 został aresztowany przez sowietów 5 października 1939. Został osadzony w obozie w Starobielsku. Jego osobę wspomniał później inny jeniec tego obozu Józef Czapski, który zaznajomił się z nim w niewoli. W jego opisie Zygmunt Mitera wykazywał się w Starobielsku niespożytymi siłami i dobrym humorem, pomagał innym jeńcom, wygłaszał odczyty w temacie geologii, raczył innych śpiewem, a w obozowej codzienności zajmował się przygotowywaniem zupy jako posiłku dla innych jeńców. Wiosną 1940 został zamordowany przez funkcjonariuszy NKWD w Charkowie i pogrzebany w Piatichatkach. Od 17 czerwca 2000 spoczywa na Cmentarzu Ofiar Totalitaryzmu w Charkowie.

5 października 2007 Minister Obrony Narodowej awansował go pośmiertnie do stopnia porucznika. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”.

W 1993 w pawilonie A0 zabudowań Akademii Górniczo-Hutniczej im. Stanisława Staszica w Krakowie został ustanowiona tablica pamiątkowa honorująca trzech pracowników naukowych uczelni – ofiar zbrodni katyńskiej; upamiętnieni zostali dr inż. Zygmunt Mitera oraz dr inż. Augustyn Jelonek i mgr inż. Tadeusz Ramza.

• Metody badań geosejsmicznych (1931, współautor: Adam Drath)
• A Theoretical and Experimental Examination of the Potential-drop Ratio Method (1933)
• Prace sejsmiczne na Przedgórzu i w Karpatach w r. 1934 (1934)
• Możliwości zastosowania poszukiwawczych metod geofizyki w Polsce (1935)
• Rozwój poszukiwań geofizycznych w Niemczech (1936)
• Problemy zastosowania sejsmicznych metod refleksyjnych w polskich Karpatach Wschodnich w świetle dotychczasowych wyników (1936)
  • Problems of Application of Seismic Reflection Methods in the Polish Estern Carpathian Mountains in the Light of Present Investigations
• Present Status and Future Aspectes of Geophysical Exploration in Poland (1938)
• Badania sejsmiczne refleksyjne okolic Kosowa (1938)
• Badania sejsmiczne okolic Daszawy przez S.A. „Pionier” (1938)

• Maria Magdalena Blombergowa. Uczeni polscy rozstrzelani w Katyniu, Charkowie i Twerze. „Analecta”, s. 51, R. 9 Z. 2 (18) / 2000. 
• Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego: Charków. Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, 2003. s. 353. [dostęp 14 stycznia 2015].
• Lista oficerów Wojska Polskiego z lat 1914-1939. Zygmunt Mitera. officersdatabase.appspot.com. [dostęp 14 stycznia 2015].
• Zygmunt Mitera – publikacje w bazie Google Books. google.pl. [dostęp 14 stycznia 2015].
• Zygmunt Mitera – publikacje w bazie World Cat. worldcat.org. [dostęp 14 stycznia 2015].
• Zygmunt Mitera – biogram na stronie AGH. agh.edu.pl. [dostęp 14 stycznia 2015].
• Oni też tam byli. agh.edu.pl, 13 października 2010. [dostęp 15 stycznia 2015].