Zygmunt Bohdanowski

Zygmunt Bohdanowski przybrane nazwisko Zygmunt Bończa, ps. „Bohdan”, „Bończa” (ur. 30 października 1893 w Dyneburgu, zm. 11 października 1943 w Oświęcimiu) – major artylerii Wojska Polskiego.

Zygmunt Bohdanowski był synem Stanisława (wyższy oficer armii rosyjskiej, poległym w czasie wojny rosyjsko-japońskiej w 1905) i Zofii z domu Sztark. Uczył się w Kijowie od 1905 w Korpusie Kadetów w którymi w 1912 otrzymał świadectwo dojrzałości. Student na Wydziale Budowy Maszyn Politechniki w Rydze gdzie należał do Korporacji Akademickiej Welecja. Służył w armii rosyjskiej od września 1916 awansując na stopień chorążego. Od października 1917 oficer 1, a później 3 Brygady Artylerii I Korpusu Polskiego na Wschodzie. Dostawał się dwa razy do niewoli radzieckiej, ale dwukrotnie zdołał z niej zbiec. W lipcu 1918 został zdemobilizowany i wkrótce powrócił do kraju. W Wojsku Polskim służył od listopada 1918, początkowo w 8 pułku artylerii polowej, a w 5 dywizjonie artylerii konnej od czerwca 1919. Początkowo był dowódcą plutonu, od października 1919 I oficerem baterii, a następnie od lutego 1921 dowódcą baterii. W miesiącach kwiecień – październik 1923 w Szkole Strzelań Artylerii w Toruniu ukończył kurs dowódców dywizjonów. Od czerwca 1924 pełnił obowiązki kwatermistrza w 12 dywizjonie artylerii konnej. Przeniesiony w listopadzie 1927 do 9 pułku artylerii polowej w którym był dowódcą dywizjonu i p.o. dowódcy pułku. Dowódca dywizjonu od sierpnia 1929 w 21 pułku artylerii polowej, a od 1936 był w Wołkowysku Rejonowym Inspektorem Koni. W czasie Kampanii wrześniowej 1939 szef sztabu Grupy gen. Wacława Przeździeckiego.

Od października 1939 w Warszawie w konspiracji, gdzie był współorganizatorem Tajnej Armii Polskiej i od początku 1940 dowódcą II batalionu (Warszawa–Śródmieście). Od marca 1940 komendant Okręgu Warszawa–Miasto TAP pod pseudonimem „Bohdan”. W styczniu 1941 po utworzeniu Konfederacji Zbrojnej pozostał komendantem Okręgu Warszawa–Miasto. 9 września 1941 został aresztowany na rogu ul. Marszałkowskiej i Koszykowej i osadzony na Pawiaku. Pracował tam w tzw. dużych warsztatach. 17 kwietnia 1942 wywieziony do obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu gdzie włączył się do działalności konspiracyjnej. Przewidywany był na dowódcę utworzonego przez por. Witolda Pileckiego Związku Organizacji Wojskowej gdyby wybuchły walki w obozie. Na Pawiaku i w Oświęcimiu występował pod nazwiskiem Zygmunt Bończa. 11 października 1943 został rozstrzelany pod ścianą śmierci bloku XI.

• major – 1924

• Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari – 1921
• Krzyż Walecznych – 1920
• Krzyż Niepodległości – 1932

• Andrzej Krzysztof Kunert: Słownik biograficzny konspiracji warszawskiej 1939-1945 T. 2. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1987, s. 37. ISBN 83-211-0739-7.