W. Szlenk

Wiesław Szlenk (ur. 23 grudnia 1935 w Warszawie, zm. 26 lipca 1995 w Barcelonie) – polski matematyk, od grudnia 1991 roku profesor nauk matematycznych na Uniwersytecie Warszawskim. Specjalista w dziedzinie analizy funkcjonalnej, układów dynamicznych i zastosowań matematyki w biologii i medycynie.

Laureat IV Olimpiady Matematycznej. W latach 1953–1957 studiował matematykę na Uniwersytecie Warszawskim. Od początku studiów przez całe życie związany naukowo z UW.

W roku 1963 uzyskał stopień doktora nauk matematyczno-fizycznych na podstawie pracy O pewnych własnościach ciągów słabo zbieżnych w przestrzeniach Banacha, której promotorem był prof. Stanisław Mazur (członek lwowskiej szkoły matematycznej, stworzonej przez Stefana Banacha i Hugo Steinhausa). Po doktoracie Wiesław Szlenk oraz Karol Krzyżewski rozpoczęli staż naukowy w Moskwie na Uniwersytecie im. Łomonosowa, gdzie wybrali jako swą nową specjalność układy dynamiczne. Studiowali je pod kierunkiem Jakova Sinaia, który potem w roku 1967 poprowadził w Warszawie wykład i seminarium z tej dziedziny, inicjując w ten sposób nowy kierunek badań na UW.

W latach 1972–1978 Wiesław Szlenk był wicedyrektorem Instytutu Matematyki UW. W roku 1977 na podstawie rozprawy Własności orbit funkcji ciągłych w topologicznych układach dynamicznych i ich związek z miarami niezmienniczymi i entropią uzyskał stopień doktora habilitowanego nauk matematycznych. Tytuł profesora otrzymał w grudniu 1991 roku. Niedługo potem został wybrany członkiem Senatu UW, jak również przewodniczącym Komisji Senackiej do Spraw Rozwoju Kadry.

W latach 1979–1982 pracował w Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego, pełniąc tam funkcję dyrektora Instytutu Zastosowań Matematyki i Statystyki. W roku 1982 powrócił na UW, biorąc czynny udział w tworzeniuInstytutu Matematyki Stosowanej i Mechaniki, a w latach 1993–1995 pełnił funkcję wicedyrektora tego instytutu.

Miał duże zasługi w nauczaniu układów dynamicznych; wykłady te prowadził nie tylko w Warszawie, ale również w Danii, Meksyku i Hiszpanii (Barcelona).

Jako laureat Olimpiady Matematycznej był również zainteresowany rozbudzaniem zainteresowań matematyką wśród młodzieży szkolnej. Od roku 1974 był członkiem Komitetu Głównego Olimpiady Matematycznej, a w latach 1986–1993 przewodniczącym tego Komitetu. Był też autorem podręcznika rachunku prawdopodobieństwa dla klasy IV liceum ogólnokształcącego, który doczekał się 23 wydań.

Dorobek naukowy Wiesława Szlenka to ponad 50 publikacji; pierwsze ważne wyniki uzyskał w dziedzinie analizy funkcjonalnej. Jednym z najbardziej znaczących rezultatów tych prac było rozwiązanie 49. problemu z "Księgi Szkockiej", postawionego przez Banacha i Mazura:

• Twierdzenie Szlenka: Nie istnieje ośrodkowa i refleksywna przestrzeń Banacha, która dla każdej ośrodkowej i refleksywnej przestrzeni Banacha zawierałaby podprzestrzeń z nią izomorficzną.

W pracy tej przyporządkował każdej przestrzeni Banacha, której przestrzeń sprzężona jest ośrodkowa pewną liczbę porządkową związaną z geometrią danej przestrzeni. Liczba ta jest dziś nazywana indeksem Szlenka. Wspomniany wyżej wynik został później ulepszony przez Przemysława Wojtaszczyka.

W dziedzinie układów dynamicznych ważna jest pierwsza polska monografia z układów dynamicznych oraz 16 prac badawczych, z których szczególnie ważne wyniki uzyskał wspólnie z Karolem Krzyżewskim i Michałem Misiurewiczem.

• Polską monografię z układów dynamicznych wydano w dwóch wersjach językowych:
  • polskiej – Wiesław Szlenk: Wstęp do teorii gładkich układów dynamicznych , Biblioteka Matematyczna tom 56, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1982. ISBN 83-01-03798-9.
  • angielskiej – Wiesław Szlenk: An Introduction to the theory of smooth dynamical systems PWN – Polish Scientific Publishers, Warsaw, John Wiley & Sons, Inc., New York, 1984. ISBN 83-01-03798-9.

W połowie lat siedemdziesiątych Wiesław Szlenk zajął się zastosowaniami matematyki w biologii i medycynie, koncentrując się w szczególności na tworzeniu modeli matematycznych procesów będących przedmiotem badań w tych dziedzinach. Wiele z tych modeli miało zastosowania praktyczne, lub rokowało takie zastosowania w niedalekiej przyszłości. Były to np. badania nad rakiem i wzrostem roślin, oraz badania zjawisk w meteorologii, immunologii, czy fizjologii.

• Wiesław Szlenk w bazie „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI). [dostęp 2016-04-10]
• U. Foryś, Professor Wiesław Szlenk (1935–1995). Dedicated to the memory of Wiesław Szlenk. Appl. Math. (Warsaw) 27 (2000), no. 1, 1–20.