Tadeusz Drewnowski

Tadeusz Drewnowski (ur. 1 grudnia 1926 w Warszawie, zm. 13 września 2018 tamże) – polski filolog polski, dziennikarz, literaturoznawca i krytyk literacki, profesor nauk humanistycznych, nauczyciel akademicki Uniwersytetu Warszawskiego, w latach 1960–1982 kierownik działu kultury tygodnika „Polityka”, edytor twórczości Tadeusza Borowskiego i Dzienników Marii Dąbrowskiej.

II wojna światowa

Jego ojciec, Karol Drewnowski (1886–1940) był doktorem historii, przed II wojną światową nauczycielem w Gimnazjum im. Adama Mickiewicza w Warszawie i wizytatorem Kuratorium Okręgu Szkolnego Warszawskiego. Brat, Jerzy Drewnowski (1918–1996) został po wybuchu wojny pierwszym komendantem Polskiej Ludowej Akcji Niepodległościowej PLAN. W czasie akcji Gestapo wymierzonej w PLAN Tadeusz Drewnowski razem z ojcem i drugim bratem, Andrzejem (1923–1940), został osadzony w więzieniu na Pawiaku (przebywał tam od 18 stycznia 1940 do 13 września 1940, natomiast Karol i Andrzej Drewnowski zostali rozstrzelani w Palmirach 14 czerwca 1940). Od 1941 zaangażowany w konspirację w ramach Związku Walki Zbrojnej, następnie Armii Krajowej.

Wykształcenie

Po wojnie rozpoczął studia polonistyczne na Uniwersytecie Łódzkim, w 1947 debiutował jako krytyk w tygodniku „Kuźnica”. W 1949 przeniósł się na Wydział Filologiczny Uniwersytetu Warszawskiego, w tym samym roku rozpoczął pracę w Instytucie Badań Literackich PAN, w latach 1950–1951 był asystentem w Katedrze Literatury UW. Pracę magisterską obronił w 1952. W 1982 otrzymał tytuł naukowy profesora nauk humanistycznych.

Praca dziennikarska

Od 1950 pracował jako dziennikarz, w latach 1950–1955 kierował działem krytyki tygodnika „Nowa Kultura”, w 1953 opublikował reportaż z ZSRR Moskiewskie lato, a razem z Arnoldem Słuckim zbiór wierszy na X-lecie Związku Walki Młodych Zrodził nas czyn.

W latach 1956–1961 był członkiem kolegium redakcyjnego miesięczniku „Dialog”, w II połowie lat pięćdziesiątych był także członkiem redakcji tygodnika „Orka”. W 1960 został dziennikarzem tygodnika „Polityka”, w którym do 1982 kierował działem kultury, był jednym z twórców sukcesu pisma. Odszedł z redakcji po ogłoszeniu stanu wojennego, na początku 1982 i poświęcił się pracy naukowej. W 1992 redagował krótko dodatek Polityki o nazwie „Kultura”.

Prace edytorskie i literaturoznawcze

W 1954 należał do komitetu redakcyjnego „Utworów zebranych” Tadeusza Borowskiego, w 1956 był redaktorem „Pism wybranych” Michała Bałuckiego. W serii „Biblioteka analiz literackich” opublikował Noce i dnie Marii Dąbrowskiej (1965) i Urząd Tadeusza Brezy (1967). W 1969 wydał tom szkiców i recenzji pierwotnie publikowanych w prasie Krytyka i giełda oraz szkic Breza wydany w serii „Sylwetki współczesnych pisarzy”.

W 1971 opublikował głośną książkę Ucieczka z kamiennego świata. O Tadeuszu Borowskim, za którą w 1972 otrzymał nagrodę Miesięcznika Literackiego. Na podstawie tej pracy doktoryzował się w 1971 w Instytucie Badań Literackich. w latach 1975–1977 prowadził wykłady zlecone na Uniwersytecie Warszawskim. Dla Państwowego Instytutu Wydawniczego przygotował edycje dzieł Borowskiego – Opowiadania wybrane (1971), Poezje (1974), Wspomnienia, wiersze, opowiadania (1974). Od lat 70-tych zajmował się także twórczością Marii Dąbrowskiej, w 1981 wydał pracę Rzecz russowska: o pisarstwie Marii Dąbrowskiej, na podstawie której habilitował się w 1983. Przygotował także edycje opowiadań Dąbrowskiej A teraz wypijmy ... (1981). W 1982 opublikował także własne wspomnienia Tyle hałasu o nic? nagrodzone następnie Nagrodą historyczną Polityki.

Po odejściu z Polityki został w 1982 pracownikiem Zakładu Literatury Polskiej XX wieku, gdzie pracował jako docent. W latach 80-tych przygotował edycję Dzienników Marii Dąbrowskiej (pierwsze, pięciotomowe wydanie – 1988), a także monografię Walka o oddech. O pisarstwie Tadeusza Różewicza (wyd. 1990). Od 1991 był profesorem nadzwyczajnym w Instytucie Literatury Polskiej UW. W 1996 przeszedł na emeryturę. W kolejnych latach przygotował nowe, rozszerzone wydania Dzienników Marii Dąbrowskiej, w tym czterotomowe Dzienniki powojenne 1945–1965 (1996–1997) i trzytomowe Dzienniki 1914–1945 (1998–2000), a także wybór jednotomowy Życie moje cudowne... : dzienniki w jednym tomie (2002) i pełne wydanie trzynastotomowe (2009). W 1997 opublikował na podstawie prowadzonych wykładów syntezę powojennej literatury polskiej Próba scalenia. Dialogi, wzorce, style, opracował także Niedyskrecje pocztowe : korespondencja Tadeusza Borowskiego (2001), tom 1 (Poezja wspólnie z Joanną Szczęsną) i 4 (Krytyka) Pism w czterech tomach Borowskiego (wyd. odpowiednio 2003 i 2005). W 2006 wydał tom własnych szkiców Porachunki z XX wiekiem: szkice i rozprawy literackie oraz książkę Wyprowadzka z czyśćca: burzliwe życie pośmiertne Marii Dąbrowskiej, w 2012 wspomnienia „Happy end” i nawałnice.

Działalność polityczna i społeczna

W latach 1947–1948 był członkiem PPR, od 1948 PZPR, z której wystąpił w 1983. Członek egzekutywy POP PZPR przy Zarządzie Głównym Związku Literatów Polskich w 1953 roku. Należał do ZLP, w 1983 był jego wiceprezesem. W 1989 należał do założycieli SPP. W 1998 został członkiem polskiego PEN-Clubu, od 1999 był członkiem jego zarządu. Był także członkiem Towarzystwa Naukowego Warszawskiego i honorowym członkiem Kaliskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk.

Odznaczenia

W 1959 został odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski, a w 2013 Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”.

19 września 2018 został pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera D-2-6).

• Literatura polska XX wieku. Przewodnik encyklopedyczny. Tom 1 wyd. PWN, Warszawa 2000
• Kto jest kim w Polsce, edycja IV, wyd. PAI, Warszawa 2001