Paulina Włodawer

Paulina Włodawer (ur. 14 czerwca 1914 w Warszawie, zm. 26 grudnia 2006 w Sztokholmie) – biochemik, profesor Instytutu Biologii Doświadczalnej im. Marcelego Nenckiego PAN w Warszawie, pracownik naukowy Instytutu Karolinska w Sztokholmie.

Paulina Włodawer (z domu Justman) urodziła się w 1914 r. w Warszawie. Naukę w szkole średniej w Warszawie ukończyła w 1931 r., po czym rozpoczęła studia biologiczne na Wydziale Matematyczno-Przyrodniczym Uniwersytetu Warszawskiego. Studia te ukończyła ze stopniem magistra w 1939 r. Po wybuchu II wojny światowej przedostała się wraz z mężem Arturem na wschodnie tereny Polski okupowane przez armię sowiecką. Stamtąd w 1940 r. została wywieziona w głąb ZSRR, najpierw do syberyjskiego gułagu w Asino, a następnie w okolice Taszkientu, gdzie była zatrudniona jako pielęgniarka i pomoc lekarska. Do Polski powróciła w 1946 r. Pod koniec 1948 r. rozpoczęła pracę w Instytucie Biologii Doświadczalnej im. Marcelego Nenckiego, mieszczącym się wówczas w Łodzi. Była najbliższą współpracownicą prof. Włodzimierza Niemierki, zajmując się metabolizmem lipidów. Na podstawie rozprawy pt. „O metabolizmie wosku u mola woskowego Galleria mellonella” uzyskała stopień doktora nauk przyrodniczych na Uniwersytecie Łódzkim w 1951 r. W 1954 r. została docentem. W 1954 r. wraz Instytutem im. Nenckiego przeniosła się do Warszawy. W 1963 r. w Zakładzie Biochemii instytutu utworzyła Pracownię Biochemii Lipidów i została jej kierownikiem. Pracownia ta zajmowała się metabolizmem lipidów, głównie w aspekcie porównawczym, najpierw u owadów, a później także u kręgowców. Paulina Włodawer prowadziła również współpracę naukową z zakładami biochemii Uniwersytetu w Lund w Szwecji i Uniwersytetu w Toronto w Kanadzie, gdzie przebywała dzięki uzyskanym stypendiom. W 1966 r. uzyskała tytuł profesora.

Była członkiem Polskiego Towarzystwa Biochemicznego od momentu jego powstania w 1958 r. Pracowała w Komisji Słownictwa Biochemicznego, która opracowała zasady polskiego nazewnictwa biochemicznego, wykorzystane przez nią podczas tłumaczenia na język polski podręcznika „Zarys Biochemii” P. Karlsona. Po wydarzeniach politycznych w Polsce w 1968 r. wyemigrowała wraz z rodziną do Szwecji, gdzie wkrótce podjęła pracę w Instytucie Karolinska w Sztokholmie, w pracowni kierowanej przez Bengta Samuelssona, włączając się w prowadzone przez niego badania nad prostaglandynami. Za osiągnięcia w tym zakresie, w których udział miała także Paulina Włodawer, Bengt Samuelsson otrzymał w 1982 r. Nagrodę Nobla w dziedzinie fizjologii lub medycyny.

Synem Pauliny i Artura Włodawerów jest Alexander Wlodawer, amerykański biolog molekularny, członek zagraniczny Polskiej Akademii Nauk.

• Niemierko S., Włodawer P., Wojtczak, A. (1954) Przemiany związków fosforowych w rozwoju jedwabnika, Acta Physiologica Polonica, 5 (4), s. 588–590,
• Wojtczak L., Wlodawer P., Zborowski J. (1963) Adenosine triphosphate-induced contraction of rat-liver mitochondria and synthesis of mitochondrial phospholipids, Biochimica et Biophysica Acta, 70C, s. 290–305,
• Wlodawer P., Wiśniewska A. (1965) Lipids in the haemolymph of waxmoth larvae during starvation, Journal of Insect Physiology, 11 (1), s. 11–20,
• Wlodawer P., Łągwińska, E., Barańska, J. (1966) Esterification of fatty acids in the wax moth haemolymph and its possible role in lipid transport, Journal of Insect Physiology, 12(5), s. 547–560,
• Wlodawer P., Parsons D.F., Williams G.R., Wojtczak L. (1966) Morphological changes in isolated rat-liver mitochondria during swelling and contraction, Biochimica et Biophysica Acta, 128 (1), s. 34–47,
• Barańska J., Wlodawer P. (1969) Influence of temperature on the composition of fatty acids and on lipogenesis in frog tissues, Comparative Biochemistry and Physiology, 28 (2), s. 553–570,
• Wlodawer, P., Bogusławska, Z. (1969) Biosynthesis of lipids in subcellular fractions of frog liver, Comparative Biochemistry and Physiology, 29 (2), s. 525–538,
• Wlodawer P., Samuelsson B. (1973) On the organization and mechanism of prostaglandin

synthetase, Journal of Biological Chemistry, 248 (16), s. 5673–5678,

• Marnett L.J., Wlodawer P., Samuelsson B. (1975) Co-oxygenation of organic substrates by

the prostaglandin synthetase of sheep vesicular gland, Journal of Biological Chemistry, 250 (21), s. 8510–8517,

• Wlodawer P., Hammarström S. (1979) Some properties of prostacyclin synthase from pig aorta, FEBS Letters, 97 (1), s. 32–36,
• Wlodawer P., Hammarström S. (1980) Conversions of prostaglandin endoperoxides by prostacyclin synthase from pig aorta, Prostaglandins, 19 (6), s. 969–976.

• Jolanta Barańska: Paulina Włodawer. www.nenckifoundation.eu, 2013. [dostęp 2016-06-30].