Panagiotis Skaloubakas

Ο Παναγιώτης Σκαλούμπακας γεννήθηκε στην Επισκοπή Τεγέας της Τρίπολης το 1918. Ήταν γιος πολυμελούς αγροτικής οικογένειας δημοκρατικών πεποιθήσεων (οπαδοί του Αλ. Παπαναστασίου) και είχε άλλα τέσσερα αδέλφια, τρία μεγαλύτερα και ένα μικρότερο. Αποφοίτησε το 1938 από την Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων και έλαβε μέρος στον Ελληνοϊταλικό Πόλεμο του 1940, όπου τιμήθηκε με το Χρυσό Αριστείο Ανδρείας.

Μετά την απελευθέρωση της Ελλάδας από τον τριπλή κατοχή, στις 4 Αυγούστου 1946, επελέγη ως Διοικητής του 4ου Λόχου Σκαπανέων υπό το Γ΄ Σώμα Στρατού στην Θεσσαλονίκη, σαν ικανός, αυστηρός και φανατικός εθνικόφρων. Εκεί, εφαρμόζοντας σκληρές μεθόδους, επιδόθηκε στην λεγόμενη «ανάνηψη» των κομμουνιστών και των «συνοδοιπόρων» τους οπλιτών (δηλώσεις μετανοίας). Η μονάδα, με την προσθήκη τριών επιπλέον λόχων, αναδιοργανώθηκε ως Γ΄ Τάγμα Σκαπανέων, πάντα υπό τη διοίκηση του Σκαλούμπακα.

Στις 14 Ιουνίου 1947 το τάγμα μεταστάθμευσε στη Μακρόνησο ως Γ΄Ειδικό Τάγμα Οπλιτών (Γ΄ ΕΤΟ), υπό την Β-XI Διεύθυνση του ΓΕΣ. Εκεί ο λοχαγός Σκαλούμπακας συνέχισε τη λεγόμενη «εθνική διαπαιδαγώγηση» των οπλιτών του, θεωρούμενος έτσι ως «στυλοβάτης του πρώτου αναμορφωτηρίου στη Μακρόνησο», αρχικά ως διοικητής του τάγματος και κατόπιν, με τον ερχομό αρχαιότερου αξιωματικού, ως υποδιοικητής. Για τους «σκαπανείς» της Μακρονήσου, το Γ΄ ΕΤΟ ήταν συνώνυμο της φρίκης, το τάγμα «που ο Σκ[αλούμπακας]. τό' χε κάνει αληθινό εξοντωτήριο», σύμφωνα με τη μαρτυρία του συγγραφέα Γιώργη Πικρού (1919-2008).

Την 6η Σεπτεμβρίου 1948, ο Σκαλούμπακας μετατέθηκε σε μάχιμη μονάδα, «προκειμένου να αμβλυνθούν οι αρνητικές εντυπώσεις που είχαν δημιουργηθεί για το πρόσωπό του». Στη συνέχεια, υπηρέτησε ως διοικητής σε διάφορες στρατιωτικές μονάδες ανά την Ελλάδα (Αθήνα, Λάρισα, Καρδίτσα, Θεσσαλονίκη, Πρέβεζα και Χανιά). Το 1959, ο τότε αντισυνταγματάρχης Σκαλούμπακας ασχολήθηκε με τη συγγραφή, γράφοντας τρία εγχειρίδια αντικομμουνιστικού περιεχομένου, γύρω από την ιστορία του κομμουνισμού και από την κομμουνιστική δράση στην Ελλάδα και διεθνώς. Τα βιβλία αυτά τα δίδαξε ο ίδιος στη Διοικούσα Τάξη της Στρατιωτικής Σχολής Ευελπίδων το ακαδημαϊκό έτος 1959-1960. Τον Δεκέμβριο του 1966 προήχθη σε ταξίαρχο και τον Φεβρουάριο του 1969 αποστρατεύθηκε με το βαθμό του υποστρατήγου. Απεβίωσε στις 5 Ιανουαρίου 2010, σε ηλικία 92 ετών.

Τον Μάρτιο του 1954 νυμφεύθηκε την Αλτάνη Παπαλέξη, με την οποία απέκτησε δύο γιους, τον Χρήστο, που έγινε μηχανικός, και τον Αθανάσιο που έγινε γιατρός.

Το Γ΄ ΕΤΟ υπήρξε το πειραματικό πεδίο για τη δοκιμή επί 2.500-3.000 ατόμων των μεθόδων για «επιτυχή» αναμόρφωση των οπλιτών, δηλαδή την υπογραφή «δηλώσεων μετανοίας». Yπήρξε το πρότυπο πάνω στο οποίο αναπτύχθηκαν οι μέθοδοι πίεσης εναντίον των οπλιτών-κρατουμένων όταν, υπό την καθοδήγηση του Σκαλούμπακα ως διοικητή, «επιβλήθηκε ένα καθεστώς διαρκούς σωματικής και ψυχολογικής βίας», με συνεχείς αγγαρείες, στέρηση τροφής και νερού, διαπόμπευση των «αμετανόητων», διαταραχή του ύπνου των οπλιτών, ξυλοδαρμούς και «πέταγμα στη θάλασσα». H σωματική και ψυχολογική βία στους οπλίτες του τάγματος συμπληρωνόταν με «ηθική» διαπαιδαγώγηση σε καθημερινή βάση, όπου «ανανήψαντες» στρατιώτες διάβαζαν δημόσια επιστολές «αποκήρυξης του κομμουνισμού» και έβγαζαν λόγους αντίστοιχου περιεχομένου. Η επιτυχία των μεθόδων του λοχαγού Σκαλούμπακα στην εξάντληση στης φυσικής αντοχής και στο τσάκισμα του ηθικού των οπλιτών-κρατουμένων του Γ΄ ΕΤΟ αποτυπώθηκε στο προσωνύμιο «γαλάζιο τάγμα», με το οποίο υπενοείτο η μεταστροφή των «κόκκινων» κρατουμένων προς την «εθνικοφροσύνη».