Miguel de San José

Miguel de San José, (Madrid, 26 de setiembre de 1682 - Baza, 17 de mayu de 1757), relixosu trinitariu descalzu, lexicógrafu y bibliógrafu, Ministru Xeneral de la Orde de la Santísima Trinidá y Obispu de Guadix.

Miguel Jerónimo Vallina de Berlanga, nome secular de fr. Miguel de San José, nació en Madrid el 26 de setiembre de 1682, fíu de Juan de Diego y Maríz Berlanga. Realizó estudios de Gramática col famosu profesor xesuita Antonio de Goyeneche en Madrid. Dende bien ceo destacó'l so especial talentu pa la llingua llatina. Namás cumplir los quince años pidió ser almitíu como trinitariu descalzu nel conventu de Madrid. Ingresó nel noviciáu de Torruxón de Velasco'l 8 d'abril de 1697 y emitió l'oficiu relixosu en Madrid al añu siguiente.

Bien nuevu foi escoyíu Llector de Filosofía y Teoloxía nel colexu de la Orde d'Alcalá de Henares. Con trenta años publicó la so primer obra Estudiu de la Verdá, que cuntó con dos ediciones realizaes en Madrid en 1715 y 1767. Taba preparando otra obra, llamada Chronologia sacra cuando-y llegó'l nomamientu de Procurador Xeneral de la Orde Trinitaria ante la Santa Sede y Ministru del conventu trinitariu de San Carlo alle Quattro Fontane en Roma. Apenes instaláu en Roma empezó una estrecha rellación d'amistá con Prósperu Lambertini, que yera Promotor de la Fe. Tamién defendió la obra del que fuera Cardenal Dominicu Selleri, Propositiones damnatae, del ataque de los xansenistes.

En favor de la Orde Trinitaria, como'l so Procurador Xeneral, resolvió'l problema de la identidá de los restos de San Juan de Matu, el so Fundador en 1198. La cuestión fuera refugada yá en dos causes pola Sagrada Congregación de Ritos, pero fr. Miguel axuntó pruebes sobre la identidá de les reliquies y consiguió el fallu favorable de la Congregación, llogrando del papa Benedicto XIII que diches reliquies, que s'atopaben en Madrid, fueren vencíes pol Nunciu a los Descalzos de la Santísima Trinidá. Tamién trabayó y punxo en bon camín les causes de canonización de los trinitarios reformaos: Juan Bautista de la Concepción, Miguel de los Santos y Tomás de la Virxe. Del mesmu papa Benedicto XIII llogró'l permisu pa la creación de la Provincia Trinitaria Descalza de Polonia, sol títulu de San Joaquín, y de la Provincia Trinitaria Descalza de Austría y Hungría, sol títulu de San José. En 1722 foi nomáu Comisariu Xeneral pa los conventos trinitarios d'Italia.

El so espíritu misioneru quedó patente cola fundación en Roma d'un gran colexu destináu a la formación de misioneros trinitarios. Solicitó a la Santa Sede la ilesia de Santa María alpe Fornaci, que finalmente, dempués de non poques vicisitúes, llogró del papa Clemente XI por aciu el curtiu Ecclesiae Catholicae regimini de 8 de payares de 1720, confirmada la potestá pa construyir un colexu de misioneros trinitarios pol papa Inocencio XIII col so curtiu Ad pastoralis dignitatis del 4 d'agostu de 1721. Fr. Miguel de San José tomó posesión de la ilesia en nome de la Orde'l 22 de payares de 1720, los primeros relixosos trinitarios qu'a él llegaron fueron trés españoles, un austriacu, un polacu y un italianu. L'añu 1759 la Familia Descalza española dexó'l colexu a los trés provincies non españoles. Dende esi momentu sirvió casi puramente pa la formación de mozos trinitarios rusos y polacos.

El Capítulu Provincial de la Provincia del Espíritu Santu, celebráu'l 10 de mayu de 1732, escoyó a Fr. Miguel como Ministru Provincial. Unos años dempués, nel Capítulu Xeneral celebráu en Livorno l'añu 1747, fr. Miguel de San José foi escoyíu Ministru Xeneral de la Descalcez, convirtiéndose nel 51º socesor de San Juan de Matu. El so antiguu amigu Prósperu Lamberti, yera nesi momentu papa col nome de Benedicto XIV, y como xestu d'amistá'l 6 de mayu de 1748 regaló-y el sarcófagu monumental que por 442 años guardó les reliquies de San Juan de Matu, fundador de la Orde Trinitaria. Destaco'l so espíritu de prudencia nel gobiernu de la Orde, ganáu prestíu en Roma y na Corte española. El rei Fernandu VI proponer delles vegaes pa obispu, arrenunciando en dos causes, pero cuando en 1749 quedó vacante la sede de Guadix, foi personalmente'l Papa quien pidió a fr. Miguel l'aceptación del nomamientu como nuevu obispu de la sede accitana, y por concesión tamién del mesmu Benedicto XIV siguió siendo Ministru Xeneral de la Orde hasta la celebración del siguiente Capítulu Xeneral, magar el gobiernu de la Orde exercer como Vicariu Xeneral fr. Rodrigo de San Laureano. Recibió la ordenación episcopal na ilesia de San Carlo alle Quattro Fontane, en Roma, por imposición de manes del Cardenal Portocarrero, asistíu polos obispos Valdina y Tría.

Yá instaláu como obispu de Guadix apurrir a l'actividá apostólica, visitando la parroquies y monesterios, corrixendo abusos, afalando al cleru nel so ministeriu y practicando la caridá colos más precisaos. Convirtió'l so palaciu episcopal en llugar d'acoyida y sanamientu de los enfermos con más necesidaes de la diócesis, inclusive hospiciu de pelegrinos. En 1753 interesar por adelantrar el procesu de canonización de fr. Marcos Criado, trinitariu mártir na llocalidá de La Peza, perteneciente a la so diócesis. Finalmente morrió en Baza, co-sede episcopal, el 17 de mayu de 1757, y foi soterráu na concatedral bastetana. L'epitafiu de la so tumba ye'l siguiente:

D.O.M IMO. AC REV. DD. MICHAELI A S.JOSEPH ACCITANAE ET HUJ. BASTITANAE ECCL. ANTISTITI

OLIM IN ROMA ATHENEO CENSORI. S.S. P. BEN. XIV CHARO ORD. SS.TRIN. DISCALC. IN HISPAN. GENERALI
ERUDITISS. LLIBRU.M CLARISS. SCRIPTORI
XVI.KAL.JUN.ANN.DO. M.D.C.C.LVII.VITA FUNCTO HIC JACENTI
D.D DAMIANUS ESPINOSA DE LOS MONTEROS HUJ.S. ECCLES. ABB. IN SUAE GRATIT. TESTIMON. HOC MONUMENTUM L.P.

I.P.Q.

Escribió un Adumbratum sapientum idioma seu Lexicon en 24 volúmenes que nun llegó a la imprenta y perdióse, según una Bibliographia critica sacra et prophana (Madrid, Tipografía d'Antonio Marín, 1740-1742, 4 vols.) qu'incluyía autores de tolos países ordenaos alfabéticamente pol so nome latinizado. Ye una obra bien personal, qu'inclúi xuicios sos sobre cada autor, y más qu'ufiertar información bibliográfica lo que lu importa al autor ye espublizar les sos idees. Los grandes autores son motivu por que resuma les sos obres y les sos traducciones a toles llingües y ellabore pequeñes monografíes sobre cada unu; San Agustín, por casu, ocúpalu 41 páxines. Tamién inclúi, na entrada Bibliotheca, una de les primeres bibliografíes de bibliografíes. Coles mesmes, compunxo una Crisis de critices arte, sive Tractatus de vetere et nova critice in quo alteria cum alteria confertur, utriusque... (Madrid: Tipografía d'Antonio Marín, 1745).

• José Fernández Sánchez, Hestoria de la bibliografía n'España. Madrid: El Muséu Universal, 1987, pp. 100-103.

• José Hernández Sánchez, Espigando nel patrimoniu trinitariu (Roma 2000)
• Antonino de l'Asunción, Ministrorum Generalium. Ordinis SS Trinitatis. Series. (Roma 1936)