Mehmet Çapan

Memed Çapan, yew (jü) hunerberzo Zazao u Dêsımıco. Heta nıka xeylê lawıkê Dêsımi kerdê arê u resnaê roca ewroyêne. Mazgêrd-Qıkaçiye (Kalaycı) de15 Adar 1945 de amewo rıyê dınyay. Nasnameya dewlete de, 15 Heziran 1947 dê nusiyayo . Ney ser o; “Mamurê dewlete çıke fıkıriyoo tarix nusnito”, vano. “Nameyê piyê mı; İvrahim, nameyê maa mi; Zeynep a. Ma hetê ezbete ra kuresızime”, vano. Pıyê Memedi leyê Eli Koçi de maraba biyo. Eli Koç kuresizû ra axayê dewe biyo. Axa ke şiyo koti, ê ke dımae şiyê. Jê velgê verê vayi hardo dewres ser de çêrexiyê.

Hona 6-7 serre biyo ke Davut Sulari amo dewa inan. Sazê Davut Sulari û kılamanê ey rê biyo xeyran. Binê goza pile de ey ke venga Heqi do mot biyo mendo. Davut Sulari halê ey ke diyo pi ra vato: “Lacê xo bide, leyê mi de bıreso.” Hama piyê ey nêwaşto. Memed na hal ser o, xo ve xo zaf sa biyo, çıke piyê ey o nêdo. Hama hetê ra zi biyo mırazın, çıke ey saz ra zaf has kerdo. Waxt vêrdo ra, Memed biyo 16 serre. Maa xo, niyado ke tesela Memed nêbırêna bıza xo rota, pêro pereyi dayê cı. Nışto ereba şiyo Erzıngan de dukanê Eli Soylu ra sazê xo gureto. Zaf sa biyo, nêzonito ke se bikero.

Memed Çapan, serranê 1970an de Dostlar Korosu (Koroya Embazan) ya ke hetê Ruhi Su'y ra ameya ronayış, tede talebey Ruhi Su'y bi. Be teşwikê Ruhi Su'y Memed Çapan'i xo çarna lawıkanê Dêsımi u Zazaki. Serran ra nato muzik, folklor u zıwanê Zazaki rê emegê xo vêreno. Albumê xoyo peyên "Destana Derê Laçi" hetê şirketê Etno Müzik ra veciya.

Memed Çapan, mektebo verên ; çêyê xalê xo de, Mazgêrd de wendo. “Hata na waxt jû qese Tırki nêzanitêne. Tırki, na mekteb de sınıfa verên de musaya”, vano. Dima mektebo “Fransız Filolojisi” ke qazanç kerdo, poşt de saz şiyo Estemol. Memed 22 serri de jû xorto feqir biyo. Na sevet ra hetê ra wendo, hetê ra zi gurîyo. Taliyê ey, çêna Tatar ra Emina ey rê kerda waştiye. Na çêneke de zewejiyo, hama mekteb ra zi qırfiyo. Roze ve roze derdê dabare biyo gıran. Se bikero, peyniye de sazê xo bila roto. Tali de niya dê ke guretoxê sazê Aşik Daimi biyo. Cêniya xo ra piya, ravêr şıyê Karadeniz de Bartın û Zonğuldak . Dima ameyê Estemol. Memed na rey zi biyo malimê Fransızki. Seri ra jêde nêşiyo ke Mazgêrd-Muxundu rê biyo malim. Hama cêniya xo bese nêkena bivindo. Mejbur o zi piya sono Estamol, helvet onciya bêkar o. Hem endi hirê tenî yê, çike domonê xo biyê. Memed Çapan; “Emina zaf derdê mı ante. Aye ra dı lacê mi biyê . Name hurdemıne zi mı nayê pa. Nameyê pili, nameyê Emina rê sevev; Emin, Serva şiirê Nazim ‘Güneşi İçenlerin Türküsü’ zi Akın, yanê; ‘Emin Akın’ na pa. Nameyê lacê qızi zi hetê ma ra namdar jû mêrdum bı. Mı ey ra zaf has kerdêne. Nameyê ey zi Kalo Gonc bı. Ey rê sevev ‘Gênco’ na pa. Çi hêf ke lacê min o pil Emin Akın , jû qezaya trafiki ra dıme bi seqet. Dı serri ra ver şi heqiyo xo”, vano.

Memed Çapan, Mazgêrd-Muxundu de, mektebo verêni ra embazê xo İmam Genç (bırayê Kamer Gençi) ra dost o. Çêyê İmami de Ruhi Su gosdano û zaf pey rıdiyaye beno. Memed Çapan 1976 hesneno ke konsero Ruhi Su esto. Solixê xo cayê konseri de cêno. Naca Ruhi Su vêneno û xo dano nas kerdene. Cı ra serva koroyê ey destur cêno. Koro de Kırmancki kılama ‘setero’ waneno. Ruhi Su, telebewûnê xo ra vano: “Canê mı, na kılama ke Memed wende nayê ra ez heni fam ken ke uca de jû qom esto û zonê o qomi zi esto.” Dıma sandalye ra yeno ra xo ser, reyna vano: “Memed firaqet bivinde, kilama ke to vake komunizm ra zi talukeyiya.” Memed Çapan; “Ruhi Su, teyna hunerkar nêbi. İnsono de xas bı. Dostê pêro qomû bı. Mı pêro qomû ra has kerdış tenê zi ey ra musayime. Çıke ey zagonê qomû ra has kerdêne. Kılamê ra has kerdêne,” vano.

Rozê Memedi, wertê feqırên de vêrdê ra. Xêra êmıryanê xo Gonil Xanime, pay ra mendê, çıke Gonil Xanime cêniya ey rê zi karo derjên û deştik musnito. Na sevet ra aye, jê waa xo vênıta. Pereyi ke kutera dest, şiyo Unkapani de hosta Osman ra sazo newe gureto. Memed nê serrû tayê waxt ameleyên kerda, tayê waxt pıska şiaye vıraşta û rota. Rozê hesneno ke Maltepe de polisi, dormê Mahir û Cevahiri ke çarnito cı ra pers kerdo: “Jû Tırk çıtur çiyo niyanên keno?” Memed cavê Cevahiri ra roşta xo cêno: “Ez Tırk niya, ez kırmanca.” Memed Çapan konserê xowo verin Şan Tiyatrosu de dano, hama ebe xo zi jêde pê qayıl nêbeno.

Feqıriya çêyê Memed Çapani peyniya de rıznena. Waştena cêniya xo ser o, qeraro mehkeme ra benê cıya. Memed Çapan na hal ser o, sazê xo cêno çê ra û dı domonûnê xo ra qırfino. No şiyayış, şayışo heni biyo ke teyna Estemol ra nê, 1986ine de Tırkiya ra zi vêreno, sono Yunanıstan. Uca de 3 serre inşaat de guriyeno. Memed Çapan; “Rozê jû ca de destê mı de saz, xo rê kılami vatêne. Dıma jû çêneke ame leyê mı . Zaf pêqayilê hunerê mı biya. Ma jûvinirê bîme meftun. Nameyê aye; Hanelore Wörle biye. A, almane biye. Almanya de malimêna muzik¡ kerdêne. Mı rê viza vete, piya şime Almanya. 1,5 serre zeweciyaye mendime. Dıma ferqê zagoni ra nime ciya,” vano. Memed Çapan xeylê Serri [Stutgart]] de baxçevanên kerda. Naca ra biyo teqawut. Çêyê karkerû de mendo, hona zi uca maneno. Memed Çapan, zonê dayıka ho Kırmancki ra zovina; Tırki, Yunanki , Almanki, Fransızki zoneno.

Kılamanê Memed Çapani de rêça 38, kesreta jiyar-diyari, hesreta welati û hetê ra zi barê dina , esq esto. Munzur Bava, Duzgin Bava, Daye daye, Zengeriye, Çaye berbena, Mezela Seyide mı , Şiire, Dêrsimi rê beso, Apo Sileman… ninan ra tayê kılami.

Memed Çapan deva-deve 50 serre, zerrê xo de çıke kerdo tarve ebe hunerê xo ardo ra zon. Serra 1992ine de albumê “Elê”, 1997 de “Axdat” û 2005ine de zi “Destanê Derê Laçi” viraşto.

Memed Çapan, hondê serre xerıbiye diya, feqıriye diya, hama rozê omidê xo vınd nêkerdo. Mı no halê ey, 5 gucige 2016 de konsero ke hunermendû serba ey da (Memed Çapan 50. Sanat Yılı Konseri) uca de zi vina. Mezela Seyidê mı ke vake, Sey Riza ser o; “Sond wendime ke roze hêfe to cême” vatene ra reyna kerd eskera. Memed Çapan, zon û zagon ser o zorbajêna dewlete qewul keno, hama Kırmancki ser o alaqawa cêncû rê zaf sa beno. “Cênci, ewro zonê xo rê, zagonê xo rê û welatê xo rê tayêna wayır vejinê”, vano.

Pêro kilamê Memed Çapanî wayîrê hêkatûn ê. Helbet nînû ra cayê tayîne zovîna yê: “Mezela Seyîdê mi”; Seyît Riza ser o, “Bava Duzgin”; jîyara Dersîm ser o, “Daye, daye”; maa xo ser o, “Apo Sileman”; Silo Qiz ser o vatê ke zerrê ma kenê parçe.

Ezo şune diyarê mezala Seyidê xo
Çiçege biya têra, vana ceneto
Mı kelê xo bırna hira vıneto
Seyıdê mı naleno xori ve xori

Cêr hardo dewres, cor asmêno kewe
Çımanê ma nêkuno hewnê sewe
Tomır bıjêr bıcınê dewe ve dewe
Belkiya eve lawıkû sodır keri

Pirê mı pers kena, pirê de xaso
Ma rê sayido hardo dewreso
Hêfûne xo cême roze de reso
Nalêna pirê xo ser sondû buri

Vera Qısleyi de mekan gureto
Namê Duzgıno, Duzgın Bavawo, Bava Duzgıno
Heni ke efkar keno, çıra vıneto
Namê Duzgıno, Duzgın Bavawo, Bava Duzgıno

Xo çarnon Jêle, cêron ververo
Jêla zalala, ma rê hevala
Vana efkar meke, nawo rusneno
Namê Duzgıno, Duzgın Bavawo, Bava Duzgıno

“Dayê, dayê, dayê, dayê
Bêkesa, bêwaye
Felek qemıs biyo
Şiya hardo şiyayi
Ez o çê rıjiyayi

Dêrsım vera sono
Welat Mamekiye
Dayê qesey bıke
Çı diya, çı nêdiya
Çıra herediya

Vana hirıs û heşt ra
Tepiya vêsaniya
Lacê mı çı pers kena
Awa ke ma diya, kesi nêdiya
Omrê mı qediya

Apo Sılêman
Ma be xêr di
Tı xêr ama
Pay na ro neway serri
Heni ama
Apo Sılêman
Xalo Sılêman
Khalo Sılêman

Ez pers nêkon, tı ça ama
Senê heyato, se vana
Derdû kena têra, eve keman ra
Apo Sılêman
Xalo Sılêman
Khalo Sılêman

Ameyime gınayime ro mala ma
Ma ra duri mend welatê ma
Çiçege kowû, biya meymanê ma
Apo Sılêman
Xalo Sılêman
Khalo Sılêman

Tı ke şiya wertê qomê ma
Eke to ra pers kerd serva ma
Vaze Mem naleno eve zonê ma
Apo Sılêman
Xalo Sılêman
Khalo Sılêman

Memed Çapan, wertê Dersim jû de hunermendo pilo. Ey çıke diyo o vato. Ravêr zerrê xo vêsno, dima zerrê ma. Ez ke ey gosdan, tı vanê hardo dewres gosdan. Kalıkê xo, pirıka xo gostan. Hetê ra zi serm ken, ben mırozin. Çıke o hona jê dara azgeliye payra wo! Zonê ma ra vano, omidê xo qe vındi nêkeno. Verê cêncû de jê çıla wo.

• https://www.artigercek.com/dersimin-mulksuz-ozani-memed-capan
• http://www.mehmetcetin.info/da
• https://www.evrensel.net/haber/271418/dersimin-modern-ozani-memed-capan