Quick Facts
Biography
Józef Gałuszka, pełne nazwisko Józef Aleksander Gałuszka (ur. 17 marca 1893 w Szczurowej, zm. 6 września 1939 pod Annopolem) – polski poeta, publicysta, pisarz, redaktor "Gazety Literackiej" (w latach 1931-1934).
Zarys biograficzny
Jego matką była Salomea Michalska, a ojcem pracujący jako rzeźbiarz w dworku rodu Kępińskich, Aleksander Gałuszka. Józef Gałuszka studiował na wydziale filozofii Uniwersytetu Jagiellońskiego. Walczył w I wojnie światowej po stronie Austrii (w latach 1914-1918) na froncie włoskim i rosyjskim oraz w wojnie polsko-bolszewickiej. 17 września 1929 roku poślubił malarkę i literatkę Edytę Mertlik.
Popularny w czasach międzywojennych, po wojnie został niemal zapomniany.
Popełnił samobójstwo 6 września 1939 roku, prawdopodobnie w obliczu tragedii narodowej. Jego grób znajduje się w Krakowie na Cmentarzu Zwierzynieckim (Salwatorskim).
Stanisław Ignacy Witkiewicz namalował jego portret, a Bolesław Wallek-Walewski pisał muzykę do jego wierszy.
Poglądy i przypuszczalne powody zapomnienia
Na łamach Gazety Literackiej w której pracował Józef Gałuszka wygłaszano poglądy, które niejednokrotnie uważano za antysemickie. Gałuszka należał do grona najbardziej aktywnych redaktorów i był krytykowany przez Juliana Tuwima, który był żydowskiego pochodzenia. Z tego powodu na łamach Gazety Literackiej Gałuszka zamieścił swój artykuł pt. "O sparszywieniu obyczajów", w którym zaatakował Tuwima. Obydwaj poeci już do śmierci odczuwali do siebie antypatię.
Po wojnie, gdy władzę w Polsce przejęli komuniści, Julian Tuwim miał być jednym z głównych doradców rządu do spraw polityki kulturalnej i najprawdopodobniej z jego inicjatywy usunięto utwory Gałuszki z bibliotek. Druk jego utworów w czasach PRL był zakazany.
Dopiero niedawno prof. Jacek Kajtoch napisał pierwsze po wojnie wznowienie części utworów poety.
Niektóre tomiki poezji
- 1919 – "Promień i grom"
- 1922 – "Uśmiechy Boga"
- 1925 – "Gwiazda komandorii"
- 1927 – "Ludzie bez twarzy"
Bibliografia
- K. Czachowski, Gałuszka Józef, PSB, t. 7, 1948-1958, s. 259-260
- R. Bergel, Współczesny Kraków literacki, t. 1, Kraków 1924, s. 36-45
- Z. Grabowski, Poeci krakowscy, "Świat", 1934, nr 2;
- Z. Grabowski, Poezja pod Wawelem, "Tygodnik Ilustrowany", 1935, nr 4
- Piotr Biliński, Pochowani na Salwatorze - Józef Aleksander Gałuszka (1893-1939) - biografia pisarza
- Józef Gałuszka - zbiór prac Józefa Gałuszki
Linki zewnętrzne
- Gałuszka Józef Aleksander - notka biograficzna
- Małgorzata Domagalska, Pod lipą czarnoleską musi być czysto... - esej