Jan Porajewski

Jan Feliks Porajewski, pierwotnie Gans (ur. 1872, zm. 10 maja 1929 w Sanoku) – polski lekarz internista pochodzenia żydowskiego, działacz społeczny, burmistrz Sanoka, kapitan lekarz Wojska Polskiego.

Urodził się w 1872. Z pochodzenia był Żydem. Pierwotnie nosił nazwisko Gans; w 1912 dokonał zmiany tożsamości na Jan Feliks Porajewski. Dokonał konwersji na katolicyzm i przyjął chrzest. Ukończył Wydział Wszechnauk Lekarskich Uniwersytetu Jagiellońskiego, otrzymując tytuł lekarza z tytułem doktora. Dyplom lekarza uzyskał w 1897. W 1907 był autorem pomysłu utworzenia towarzystwa zaliczkowego lekarzy. Został członkiem rady nadzorczej utworzonego 21 marca 1908 we Lwowie Towarzystwa Wzajemnej Pomocy Lekarzy. W czasopiśmie „Głos Lekarzy” (nr 6-7 z 1908) opublikował artykuł pt. Nieufność władz do lekarzy. W 1911 był lekarzem miejskim w Lisku. Zamieszkując tamże został członkiem Towarzystwa Lekarzy Galicyjskich w 1914, Izby Lekarskiej Wschodnio-Galicyjskiej w Krakowie. W okresie II Rzeczypospolitej był lekarzem w Sanoku, specjalizującym się w chorobach wewnętrznych. W latach 1918-1920 był dyrektorem Szpitala Powiatowego w Sanoku.

Podczas I wojny światowej jako oficer armii austriackiej w lutym 1915 został mianowany lekarzem pułkowym w pospolitym ruszeniu. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 został przyjęty do Wojska Polskiego. Został awansowany do stopnia kapitana lekarza rezerwy pospolitego ruszenia ze starszeństwem z 1 czerwca 1919. W 1923, 1924 jako oficer rezerwowy był przydzielony do 10 Batalionu Sanitarnego (tak samo inni sanoczanie-lekarze: Stanisław Domański, Kazimierz Niedzielski, Salomon Ramer, Antoni Dorosz, Leopold Dręgiewicz).

Jako dyrektor Towarzystwa Zaliczkowego w Lisku został wybrany przysięgłym C. K. Sądzie Obwodowym w Sanoku na rok 1913. W Lisku przed 1914 był członkiem zarządu oddziału Towarzystwa Pomocy Przemysłowej, członkiem tamtejszego oddziału C. K. Galicyjskiego Towarzystwa Gospodarskiego. Należał do Towarzystwa Lekarzy Polskich byłej Galicji oraz Izby Lekarskiej we Lwowie (wybrany członkiem rady lwowskiej IL). Został jednym w wicedyrektorów Banku Kupiectwa Polskiego z siedzibą w Warszawie, zatwierdzonego w 1919 i posiadającego także oddział w Sanoku w domu własnym. Pełnił funkcję radnego miasta Sanoka od 1928. Jan Porajewski był znany jako filantrop. Działał w ramach Towarzystwa Polskiej Ochronki Dzieci Chrześcijańskich, a jego wychowankom udzielał nieodpłatnie porad lekarskich. Należał do sanockiego gniazda Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” (1920, 1921, 1922, 1924). W sierpniu 1925 zasiadł w dyrekcji Kasy Zaliczkowej w Sanoku i pozostawał w tym gremium do końca życia. W latach 20. zasiadł w radzie Komunalnej Kasy Oszczędności w Sanoku.

12 stycznia 1928 został wybrany przez Radę Miasta Sanoka niemal jednogłośnie (47 głosów na 48 oddanych) na stanowisko burmistrza (jego zastępcą został Jan Rajchel). Po wyborze na urząd przyjmował i wysłuchiwał mieszkańców w restauracji Steciaka przy ulicy Jagiellońskiej w każdą niedzielę. Za jego urzędowania zostały powołane komisje w zakresie wielu dziedzin życia społecznego. Jednocześnie jako burmistrz przedstawił plan gruntownych zmian i reform w zakresie spraw sanitarnych, kanalizacji, budownictwa mieszkaniowego, szkolnictwa. Podczas jego kadencji dotychczasowa nazwa ulicy Królowej Izabeli została zmieniona na ulicę Marszałka Józefa Piłsudskiego. Pod koniec kwietnia 1929 złożył wniosek o urlop, a następnie zdecydował o rezygnacji z urzędu, motywując to złym stanem zdrowia. Jednocześnie nie chciał rezygnować z mandatu radnego, którego wypełnianie nie było tak absorbujące jak pełnienie funkcji burmistrza. Rada Miasta Sanoka 29 kwietnia nie zgodziła się na przyjęcie rezygnacji, jego członkowie próbowali przekonać Porajewskiego do pozostania na stanowisku; po wniosku Wilhelma Szomka rada odroczyła tę kwestię na okres dwóch tygodni.

Jan Porajewski był stanu wolnego. Zmarł 10 maja 1929 w Sanoku. Popełnił samobójstwo strzałem z broni z powodu nieuleczalnej choroby. Został pochowany na cmentarzu przy ul. Rymanowskiej w Sanoku 12 maja 1929. Po ponad pięciu miesiącach od jego śmierci dokonano wyboru kolejnego burmistrza, 28 października 1929 stanowisko objął Tadeusz Malawski. Nagrobek Jana Porajewskiego został wpisany do rejestru zabytków i podlega ochronie prawnej. Staraniem Stowarzyszenia Opieki nad Starymi Cmentarzami w Sanoku nagrobek został odnowiony do końca września 2016.

• Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
• Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
• Sanok. Dzieje miasta. Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka. Kraków: Secesja, 1995. ISBN 83-86077-57-3.
• Edward Zając. Poczet burmistrzów Sanoka. Jan Porajewski (1928–1929). „Tygodnik Sanocki”, s. 6, Nr 44 (208) z 3 listopada 1995. 
• Edward Zając: Szkice z dziejów Sanoka. Sanok: Miejska Biblioteka Publiczna im. Grzegorza z Sanoka w Sanoku, 1998, s. 127-128. ISBN 83-909787-0-9.
• Edward Zając, Eskulap społecznik, „Tygodnik Sanocki” nr 14 (595) z 4 kwietnia 2003, s. 6.
• Franciszek Oberc. Nr 8: Samorząd Gminy Miasta Sanoka 1867–1990. „Zeszyty Archiwum Ziemi Sanockiej”, Sanok: 2008. Fundacja „Archiwum Ziemi Sanockiej”. ISSN 1731-870X. 
• Franciszek Oberc. Nr 8: Samorząd Gminy Miasta Sanoka 1867–1990. Burmistrzowie Sanoka (przewodniczący Prezydium Miejskiej Rady Narodowej, naczelnicy). „Zeszyty Archiwum Ziemi Sanockiej”, s. 342, Sanok: 2008. Fundacja „Archiwum Ziemi Sanockiej”. ISSN 1731-870X.