Jan Fryderyk Wilhelm Malcz

Jan Fryderyk Wilhelm Malcz, Jan Fryderyk Wilhelm Malsch, (ur. 30 listopada 1795 w Warszawie, zm. 28 września 1852 tamże) – polski lekarz, powstaniec listopadowy.

Syn lekarza pochodzącego z Saksonii (Lommatzsch), Konstantego Bogumiła (1767–1809), oraz córki warszawskiego złotnika Jana Bandaua, Anny Doroty (1775–1811). W roku 1822 ożenił się z Julią Ekalt. Mieli siedmioro dzieci, oraz wychowywali dwie osierocone dziewczynki. Jego brat Karol Filip był znanym artystą złotnikiem, drugi brat Konstanty Bogumił Malcz, znanym prawnikiem.

Studiował w Liceum Warszawskim, potem medycynę w Warszawie, a później w Berlinie, Wiedniu, Paryżu, Londynie oraz we Włoszech. Po trzyletniej podróży po Europie (Niemcy, Francji, Włoszech i Austrii) w roku 1821 powrócił do Warszawy.

W 1827 został naczelnym lekarzem szpitala św. Rocha w Warszawie i był nim aż do śmierci. Od 1828 roku był członkiem Towarzystwa Przyjaciół Nauk, jednym z założycieli i wiceprezesem Towarzystwa Dobroczynności, a także założycielem i redaktorem pisma „Pamiętnik Lekarski Warszawski”.

W roku 1830 zakupił kamienicę przy Krakowskim Przedmieściu nr 372, z tego względu przez długi czas była nazywana Domem Malcza. Do przyjaciół doktora Malcza należeli Józef Elsner i Kazimierz Brodziński.

W latach 1834–1852 pełnił funkcję Prezesa Kolegium Kościelnego parafii ewangelicko-augsburskiej Świętej Trójcy w Warszawie.

Leczył bezpłatnie ubogich (przede wszystkim w Instytucie Głuchoniemych i Ociemniałych), często wspierając ich finansowo. Prowadził badania nad cholerą, (która nawiedzała Warszawę). Za przepisy skutecznego leczenia tej choroby w Indiach otrzymał podziękowanie od królowej Wiktorii. Malcz pierwszy wprowadził polskie nazwy takich chorób zakaźnych, jak dur, ospa, szkarlatyna i odra.

W czasie powstania listopadowego Malcz został naczelnym lekarzem Gwardii Narodowej miasta Warszawy. Za zasługi w powstaniu odznaczony został Złotym Krzyżem Virtuti Militari.

W 1840 roku przyznano mu Order św. Anny.

W roku 1841 kupił wieś Mniszew którą uprzemysłowił – z jego inicjatywy powstały gorzelnia, cukrownia, fabryka serów.

W 1850 nadano mu szlachectwo.

W czasie epidemii cholery (w 1852 roku) pospieszył z pomocą chorym i przy tym sam zachorował i zmarł 28 września 1852 roku. Został pochowany na cmentarzu ewangelicko-augsburskim w Warszawie w alei 9 nr 41. Na grobowcu Malcza znajduje się marmurowe popiersie, którego autorem jest J. Tatarkiewicz.

• Eugeniusz Szulc: Cmentarz ewangelicko-augsburski w Warszawie : zmarli i ich rodziny. Warszawa: Państ. Instytut Wydawniczy, 1989. ISBN 83-06-01606-8.
• Teresa Ostrowska: Jan Fryderyk Wilhelm Malcz (Malsch) (pol.). Internetowy Polski Słownik Biograficzny. [dostęp 2019-07-15].