Quick Facts
Biography
Hamâmîzâde İhsan Bey ya da Hamâmîzâde Mehmed İhsan (d. 4 Şubat 1885 - ö. 11 Mayıs 1948), Trabzonlu divan şairi, gazeteci, eğitimci ve halk kültürü araştırmacısı.
Yaşamı
İhsan Bey, 4 Şubat 1885'te Trabzon'da dünyaya gelmiştir. Babası Hamâmîzâde Hafız Ahmet Efendi, annesi Rizeli Çelebizâde Salih Ağa'nın kızı Nafia Hanım'dır. Trabzon İdadisi mezunudur. Bir dönem Trabzon'daki okullarda öğretmenlik yapan İhsan Bey; daha sonra İstanbul'a taşınmıştır. Burada çeşitli gazetelerde yazılar yazmış ve edebiyat, İslam tarihi, Türkçe vb. alanlarda öğretmenlik yapmıştır. Soyadı kanunundan sonra Hamamoğlu soyadını almıştır. 11 Mayıs 1948 tarihinde de İstanbul'da vefat etmiştir. Mezarı, İstanbul Edirnekapı Şehitliği'ndedir. Ölümünün ardından, adı Trabzon'un Yeni Mahalle semtindeki 1. sokağa verilmiş, 1987'deki belediye meclisi kararıyla da kent kültür merkezinin adının “İhsan Hamim Kültür Merkezi” (bugün için Hamamizade İhsan Bey Kültür Merkezi) olarak değiştirilmesi kararlaştırılmıştır.
Edebî kişiliği
Tarihçi Murat Bardakçı'ya göre, İhsan Bey; divan edebiyatının "divan sahibi son şairi"dir. O, "Bir Destan" adlı mizahi manzumesi hariç aruz vezni ile kaleme aldığı şiirlerinde, Nedim'den etkilenmiştir. Şiirleri ve biyografisi Mustafa İsen ve Rıdvan Canım tarafından yapılan bir çalışmayla yeniden yayımlanmıştır. İhsan Bey'in en çok bilinen eseri 1928'de yayımladığı Hamsi-nâme adlı folklorik ögeler taşıyan kitabıdır. Kitapta hamsinin biyolojik yapısı, hamsi konulu halk müzikleri ve halk oyunları gibi birçok açıdan Karadeniz halkı için hamsinin önemini belirten başlıklara yer verilmiştir. Ahmet Caferoğlu, Hamâmîzâde'nin "Baba Salim" adlı eserini överek, onu Trabzon ağzını mükemmel bilen bir araştırmacı olarak değerlendirmiştir.
İhsan Bey'in, çoğunluğu Trabzon yöresinden olmak üzere derlediği 772 bilmece; Türk folklor araştırmalarında ilk metodik halk bilimi araştırması olarak kabul edilmektedir. Ayrıca, Trabzon yöresinden derlediği türkü ve manileri 1931'de "Trabzon Manileri" adıyla, oluşturduğu sınıflandırma kuralları içerisinde yayımlamıştır.
Eserleri
İhsan Bey, yaşamı boyunca 58 kitap kaleme almıştır. İhsan Bey'in bazı eserleri şunlardır:
- Hamsi-nâme
- Trabzon Manileri
- Türk Edebiyatı Nümuneleri
- Baba Sâlim
- Rübâiyât-ı Ömer Hayyam
- Ticarî Muhaberat
Hakkında yapılan çalışmalar
- Mustafa İsen - Rıdvan Canım, Hamâmîzâde İhsan Hayatı Eserleri ve Divânı, Ankara 1989.
- Ercümend E. Talu, “Hamâmîzâde İhsan”, Son Saat, İstanbul 14 Mayıs 1948, s. 2.
- Cemaleddin Server, “Hamâmîzâde İhsan”, AA, V, 1470-1471.
- “Hamâmîzâde İhsan”, TA, XVIII, 426-427; Mustafa Uzun, “Hamâmî, Mehmed İhsan”, TDEA, IV, 79-80.