Franciszek Ossowski

Franciszek Ossowski (ur. 29 listopada 1903 we wsi Czaplice, zm. 14 października 1984 w Płocku) – ksiądz, więzień stalinowski, historyk regionalista.

Przyszedł na świat w rodzinie szlacheckiej. Był synem Aleksandra i Leokadii z Sadowskich. Jego ojciec należał do najzamożniejszych gospodarzy, posiadał 90-morgowe gospodarstwo. Po ukończeniu szkoły elementarnej uczył się w gimnazjum w Ciechanowie. Tam w 1924 r. uzyskał świadectwo dojrzałości. Po maturze rozpoczął studia w Seminarium Duchownym w Płocku. Święcenia kapłańskie przyjął 21 grudnia 1929 r. w bazylice katedralnej płockiej z rąk bpa Antoniego Juliana Nowowiejskiego. Był wikariuszem w parafiach: Sierpc, Krzynowłoga Wielka i Bodzanów. Samodzielną placówkę – probostwo w Korzeniu otrzymał w 1936 r. W 1938 r. otrzymał nominację na proboszcza w Niedzborzu.

We wrześniu 1939 r. pełnił funkcję kapelana Wojska Polskiego. Brał udział w walkach pod Mławą i Działdowem. Dostał się do niewoli niemieckiej, z której uwolniony został dzięki wstawiennictwu jednego z księży katolickich z Olsztyna. Jesienią 1939 r. wrócił do Niedzborza. W czasie okupacji niemieckiej był kapelanem oddziałów AK i NSZ, pomagał ukrywającemu się przed Niemcami Żydowi Wilkowi z Przasnysza. Po wojnie został proboszczem w parafiach Skołatowo (1946-1947) i Zielona Ciechanowska (od sierpnia 1947 r.)

24 czerwca 1950 r. został aresztowany i wyrokiem Wojskowego Sądu Rejonowego w Warszawie skazany na karę 12 lat więzienia oraz 5 lat pozbawienia praw publicznych i obywatelskich. Wyrok stwierdzał, że ks. Ossowski czynił przygotowania do dokonania przemocą zmiany demokratycznego ustroju Państwa Polskiego, wygłaszając publicznie z ambony i w szeregu prywatnych rozmów wypowiedzi mające przez złośliwą i oszczerczą propagandę reakcyjną skierować inne osoby do wystąpień przeciwko sojuszowi ze Związkiem Radzieckim. Karę odbywał w Rawiczu i Wronkach. Pomagali mu w tym czasie, przesyłając paczki żywnościowe i dozwolone kwoty pieniężne matka, siostra oraz proboszcz z Blichowa, ks. Józef Batóg. W obronie księdza wystąpił zastępca przewodniczącego Prezydium GRN w Bartołdach. Biskup płocki Tadeusz Paweł Zakrzewski wielokrotnie interweniował u dyrektora Urzędu do Spraw Wyznań o zwolnienie ks. Ossowskiego. Nastąpiło ono dopiero 2 maja 1956 r. na podstawie ustawy o amnestii z 27 kwietnia tegoż roku.

Po odzyskaniu wolności władze państwowe nie pozwoliły mu podjąć pracy duszpasterskiej w charakterze proboszcza, został więc kapelanem sióstr kapucynek w Przasnyszu (1957-1961). Czas spędzony w Przasnyszu wykorzystał na studia historyczne: napisał studium Szlachta ziemi ciechanowskiej i przasnyskiej oraz pracę o dziejach rodu Ossowskich. W 1961 r. został kapelanem sióstr Matki Bożej Miłosierdzia w Białej k. Płocka, pełnił też obowiązki obrońcy węzła małżeńskiego w Sądzie Biskupim Płockim. W dalszym ciągu prowadził badania naukowe, zebrał znaczny materiał dotyczący dziejów Kościoła płockiego w czasie okupacji, pozostawił w maszynopisie opracowanie jednego z diariuszów sejmowych XVIII w., w „Miesięczniku Pasterskim Płockim” opublikował – jeszcze przed wojną – krótkie studium historyczne pt. Ze stosunków Hozjusza z Janem Chojeńskim, biskupem płockim i Kanclerzem Wielkim Koronnym. 21 stycznia 1978 r. został odznaczony honorową kanonią kapituły pułtuskiej. W grudniu 1979 r. obchodził uroczyście 50-lecie święceń kapłańskich.

W ostatnich latach życia zapadł na zdrowiu. Zmarł w płockim Szpitalu Wojewódzkim. Spoczął w grobowcu rodzinnym w Węgrze.

• Waldemar Graczyk, Jacek Pawłowicz, Ossowski Franciszek, [w:] Leksykon duchowieństwa represjonowanego w PRL w latach 1945-1989, tom II, praca zbiorowa pod red. naukową Jerzego Myszora, Warszawa 2003, s. 207-208. ​ISBN 83-7192-226-4​.
• Alfred Borkowski, Piotr Kaszubowski, Przasnyskie portrety. Część druga, Przasnysz-Ciechanów 2008, s. 67-68. ​ISBN 978-83-89408-43-3​.