Franciszek Bażyński

Franciszek Bażyński, właśc. Józef F. Bażyński(ur. 1 marca 1801 roku w Poznaniu; zm. 12 marca 1876 tamże) – polski duchowny katolicki, działacz społeczny i oświatowy, wydawca.

Franciszek Bażyński był synem bednarza Jana Nepomucena i Marianny z Burzyńskich. Dzięki staraniom ks. Piotra Mantheja, spowiednika zakonnic benedyktynek, oddany został w roku 1811 do szkoły istniejącej przy seminarium duchownym, po czym ukończył Gimnazjum św. Marii Magdaleny. W wieku 20 lat wstąpił do seminarium duchownego w Poznaniu, następnie studiował teologię we Wrocławiu, gdzie w roku 1824 otrzymał święcenia kapłańskie. W tym samym roku wrócił do Poznania gdzie w październiku 1824 r. objął wikariat przy poznańskim kościele św. Wojciecha. W roku 1826 został proboszczem parafii w Ceradzu Kościelnym.

Po 1831 roku nawiązał kontakty z emisariuszem Towarzystwa Demokratycznego Polskiego, za co w dniu 26 stycznia 1836 r. został uwięziony w Hausvoigtei w Berlinie za rzekome przynależenie do tajnej organizacji. Po 2–letnim procesie wyrokiem sądu skazany na 15 lat twierdzy w Magdeburgu. Zwolniony na mocy amnestii w 1840, a w 1841 został proboszczem w Niepruszewie, a od roku 1845 we Lwówku. W 1848 został posłem na sejm i był nim również w latach 1850–1852. W roku 1849 powołany na proboszcza parafii św. Wojciecha w Poznaniu, a w 1850 został mianowany radcą konsystorskim. Jesienią 1863 roku założył w Poznaniu Wydawnictwo Dobrych i Tanich Książek dla ludu, lecz w 1873 roku władze pruskie nakazały likwidację tej oficyny, a Bażyński został skazany na 2 tygodnie więzienia. Własnym sumptem zaopatrywał biblioteki ludowe, a w 1874 roku wraz z Franciszkiem Chłapowskim założył w Bytomiu bibliotekę „Czytelnia Bytomska”.

Zmarł w 1876 roku w Poznaniu. Trumna z jego prochami spoczęła w Krypcie Zasłużonych w podziemiach kościoła św. Wojciecha w Poznaniu.

Ks. Bażyński prowadził ożywioną działalność społeczną, oświatową i polityczną. Był m. in. założycielem Towarzystwa Wstrzemięźliwości w Lwówku, członkiem wielu organizacji (m. in. Towarzystwa Pomocy naukowej, Ligi Polskiej) oraz posłem na sejm w latach 1848 i w latach 1850-52, wybranym z powiatów bukowskiego, odolanowskiego i ostrzeszowskiego. Złożył mandat w 1852 roku i odtąd głównie oddał się pracy około krzewienia oświaty pomiędzy ludem. Był prezesem Towarzystwa Nauk Pomocy dla Młodzieży, prezesem Ligi w Poznaniu i członkiem Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk.

Był to kapłan gorąco do Ojczyzny przywiązany i stąd poważany i czczony przez wszystkich, czego najwymowniejszym dowodem hołdy jakich doznał od wszystkich warstw polskiego społeczeństwa w dniu 50 lecia kapłańskiego jubileuszu.

• parafia św. Wojciecha w Poznaniu
• dekanat Poznań-Stare Miasto

• Antoni Gąsiorowski, Jerzy Topolski [red.]: Wielkopolski Słownik Biograficzny. Warszawa-Poznań: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1981, s. 42-43. ISBN 83-01-02722-3.