Edward Perkowicz

Edward Perkowicz (ur. 27 października 1886 w Berezówce, zm. 2 września 1964 w Kurytybie) – pułkownik dyplomowany piechoty Wojska Polskiego i Polskich Sił Zbrojnych, mianowany generałem brygady przez władze RP na uchodźstwie.

Edward Perkowicz urodził się 27 października 1886 roku we wsi Berezówka, w powiecie rylskim ówczesnej guberni kurskiej, w rodzinie Cezarego i Kasyldy z domu Korzon. Od 1897 roku uczył się w gimnazjum klasycznym w Białej Cerkwi. W 1905 roku, jako przywódca strajku szkolnego w Białej Cerkwi został wydalony z gimnazjum bez prawa powrotu. W tym samym roku złożył maturę, jako ekstern w Kijowskim Okręgu Nauczania.

10 sierpnia 1917 roku został przyjęty do I Korpusu Polskiego w Rosji i wyznaczony na stanowisko adiutanta 10 pułku piechoty. W lutym 1918 roku, w trakcie walk korpusu z oddziałami Czerwonej Gwardii, awansował na podporucznika. Od 20 lutego do 2 marca 1918 roku uczestniczył w marszu 3 Dywizji Strzelców Polskich pod dowództwem generała Iwaszkiewicza. W trakcie służby kurierskiej został zatrzymany i skazany na śmierć przez sąd rewolucyjny w Rohaczewie. Udało mu się zbiec i wrócić do I Korpusu Polskiego. 1 czerwca 1918 roku został awansowany na porucznika i kapitana.

W listopadzie i grudniu 1918 roku pełnił funkcję adiutanta, a następnie zastępcy szefa sztabu Dowództwa Okręgu Generalnego „Kielce” w Kielcach. W grudniu 1918 roku został szefem sztabu 1 Dywizji Litewsko-Białoruskiej. We wrześniu 1919 roku został przeniesiony na stanowisko szefa sztabu 2 Dywizji Litewsko-Białoruskiej. W marcu 1920 roku został szefem Oddziału Operacyjnego Sztabu 3 Armii. W następnym miesiącu powierzono mu funkcję szefa Centralnej Stacji Rozdzielczej 3 i 2 Armii. Od czerwca 1920 roku ponownie na stanowisku szefa sztabu 1 Dywizji Litewsko-Białoruskiej, a od października tego roku w Sztabie Obrony Krajowej Litwy Środkowej. Następnie był szefem sztabu Grupy Operacyjnej generała Jana Rządkowskiego. 1 czerwca 1921 roku pełnił służbę w Naczelnym Dowództwie Wojska Polskiego, w charakterze oficera łącznikowego Wojska Litwy Środkowej, a jego oddziałem macierzystym był wówczas Miński pułk strzelców.

3 maja 1922 roku został zweryfikowany w stopniu kapitana ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 roku i 632. lokatą w korpusie oficerów piechoty. W tym samym roku został przydzielony do Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie, w charakterze słuchacza jednorocznego kursu doszkolenia, pozostając oficerem nadetatowym 86 pułku piechoty w Mołodecznie. 18 maja 1923 roku został zatwierdzony przez Prezydenta RP w stopniu majora ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 roku i 496,5. lokatą w korpusie oficerów piechoty.

W październiku 1923 roku, po ukończeniu kursu, został przydzielony do Dowództwa Okręgu Korpusu Nr IX w Brześciu. W tym czasie przysługiwał mu, obok stopnia wojskowego, tytuł „przydzielony do Sztabu Generalnego”. 12 grudnia 1923 roku został przydzielony do Biura Historycznego Sztabu Generalnego w Warszawie na stanowisko referenta. Od 1 czerwca do 30 lipca 1924 roku został odkomenderowany z Biura Historycznego SG do WSWoj. w celu odbycia podróży taktycznej z kursem doszkolenia 1923/1924. 15 października tego roku otrzymał dyplom naukowy oficera Sztabu Generalnego i został pozostawiony w Biurze Historycznym SG.

Od lipca 1926 roku pełnił obowiązki szefa biura. 31 października 1927 roku otrzymał przeniesienie do 81 pułku piechoty w Grodnie na stanowisko dowódcy II batalionu. Następnie wyznaczony na stanowisko zastępcy dowódcy tego pułku. 23 stycznia 1928 roku awansował na podpułkownika ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1928 roku i 58. lokatą w korpusie oficerów piechoty. 14 lutego 1929 roku otrzymał przeniesienie do Korpusu Ochrony Pogranicza na stanowisko dowódcy 23 batalionu granicznego w Oranach z jednoczesnym przeniesieniem macierzyście do kadry oficerów piechoty.

Został wybrany na posła na Sejm Rzeczypospolitej Polskiej III kadencji z listy nr 1 (BBWR) w okręgu wyborczym nr 6 (Grodno). Z dniem 9 grudnia 1930 roku, w związku z wyborem na posła i przyjęciem mandatu, został przeniesiony w stan nieczynny. Z dniem 1 października 1931 roku został powołany ze stanu nieczynnego z równoczesnym przeniesieniem do Korpusu Ochrony Pogranicza na stanowisko dowódcy 23 batalionu KOP „Orany” w Oranach. 23 października 1931 roku zrzekł się mandatu poselskiego.

23 marca 1932 roku został przeniesiony z KOP do Dowództwa Okręgu Korpusu Nr III w Grodnie na stanowisko szefa sztabu. 7 czerwca 1934 roku został przeniesiony do Wojskowego Biura Historycznego w Warszawie na stanowisko zastępcy szefa biura. W styczniu 1936 roku został oficerem do zleceń I wiceministra spraw wojskowych. W następnym roku został dowódcą Grodzieńskiej Półbrygady Obrony Narodowej w Grodnie, która ostatecznie nie została sformowana. Latem 1938 roku objął dowództwo Dziśnieńskiej Półbrygady Obrony Narodowej w Postawach. Na pułkownika awansował ze starszeństwem z dniem 19 marca 1939 roku.

W kampanii wrześniowej 1939 roku walczył na stanowisku Dziśnieńskiej Półbrygady ON. Po agresji ZSRR na Polskę razem z podległymi oddziałami przeszedł na Łotwę, gdzie został internowany. W 1940 roku, po włączeniu Łotwy w skład ZSRR, stał się sowieckim więźniem.

W grudniu 1941 roku, po zwolnieniu z sowieckiego więzienia, został przyjęty do Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR i wyznaczony na stanowisko przewodniczącego Komisji Weryfikacyjnej PSZ w ZSRR. W lipcu 1942 roku został komendantem Bazy Materiałowej w Aszchabadzie. Od czerwca 1943 roku pozostawał w Ośrodku Zapasowym Armii Polskiej na Wschodzie. W sierpniu tego roku został przeniesiony do 7 Dywizji Zapasowej, a w listopadzie do dyspozycji szefa Sztabu Naczelnego Wodza z pozostawieniem na Bliskim Wschodzie. Od maja 1944 roku odbywał staż w 5 Kresowej Dywizji Piechoty. Od października 1944 roku do 1946 roku służył w 7 Dywizji Piechoty.

Mianowany przez Prezydenta RP na Uchodźstwie Augusta Zaleskiego generałem brygady ze starszeństwem z 19 marca 1963 roku. Zmarł 2 września 1964 roku w Kurytybie, stolicy stanu Parana w Brazylii.

Generał Edward Perkowicz był żonaty ze Sławą Edwardą z Wysockich, nauczycielką gry na fortepianie, z którą miał trzy córki: Aleksandrę Sławę Marię (ur. 1921) Wandę Antoninę (ur. 1923) i Sławę Urszulę (ur. 1926).

• Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari
• Krzyż Niepodległości – 4 listopada 1933 roku „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski - 3 maja 1958 roku „za pracę organizacyjno-wyszkoleniową w Związku Organizacji Polskich Sił Zbrojnych”
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
• Krzyż Walecznych czterokrotnie
• Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami dwukrotnie
• Złoty Krzyż Zasługi
• Krzyż Zasługi Wojsk Litwy Środkowej – 3 marca 1926 roku

• Generałowie i admirałowie II Rzeczypospolitej
• Jeńcy polscy w niewoli radzieckiej (od 1939 roku)
• Obozy NKWD dla jeńców polskich
• Zbrodnia katyńska
• Polscy żołnierze internowani w krajach bałtyckich
• Samoobrony kresowe (1918–1919)
• Posłowie na Sejm Rzeczypospolitej Polskiej III kadencji (1930–1935)

• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2019-02-09].
• Spis oficerów służących czynnie w dniu 1.6.1921 r.. Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1921.
• Lista starszeństwa oficerów zawodowych. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922.
• Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
• Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
• Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
• Lista oficerów dyplomowanych (stan z dnia 15 kwietnia 1931 roku). Warszawa: Sztab Główny, 1931.
• Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
• Lista starszeństwa oficerów zawodowych piechoty. 5 czerwiec 1935. Warszawa: Dep. Piech. MSWojsk., 1935.
• Stefan Dembiński: Lista Oficerów Polskich Sił Zbrojnych na uchodźstwie według awansów dokonanych zarządzeniami Prezydenta Rzeczypospolitej, z uwzględnieniem rodzajów broni i służb. W: Dziennik Ustaw RP na Uchodźstwie [on-line]. 1969-06-30. [dostęp 2016-11-29].
• Tadeusz Kryska-Karski, Stanisław Żurakowski: Generałowie Polski niepodległej. Warszawa: Editions Spotkania, 1991.
• Mieczysław Wrzosek: Edward Perkowicz. W: Polski Słownik Biograficzny. T. XXV. Warszawa: Polska Akademia Nauk, 1980.
• Generał Edward Perkowicz (1886-1964), Instytut Józefa Piłsudskiego w Londynie [1].
• Edward Perkowicz (1886-1964), Biblioteka Sejmowa. Baza parlamentarzyści polscy [2].
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. T. 29. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego. Biblioteka Jagiellońska, 2006. ISBN 83-7188-899-6.