Alaksandr Wajtowicz

Аляксандр Паўлавіч Вайтовіч (5 студзеня 1938, в. Рачкевічы, Капыльскі раён, Мінская вобласць) — беларускі навуковец, грамадскі і палітычны дзеяч. Доктар фізіка-матэматычных навук (1979), прафесар (1985), член-карэспандэнт (1986), акадэмік (1996) НАН Беларусі, сапраўдны член Еўрапейскай акадэміі навук, мастацтваў і славеснасці (1995). Прэзідэнт Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі у 1997—2000 гг.

Скончыў Беларускі дзяржаўны універсітэт (1960). З 1960 г. працаваў у Інстытуце фізікі АН БССР, з 1980 г. загадчык лабараторыі, у 1984—1988 гг. намеснік дырэктара па навуковай рабоце гэтага інстытута. У 1992—1993 гг. намеснік дырэктара па навуковай рабоце, у 1993—1997 гг. дырэктар Інстытута малекулярнай і атамнай фізікі НАН Беларусі, адначасова ў 1992—2007 гг. загадчык лабараторыі гэтага інстытута. З мая 1997 г. па снежань 2000 прэзідэнт НАН Беларусі, са снежня 2000 па ліпень 2003 Старшыня Савета Рэспублікі Нацыянальнага сходу Рэспублікі Беларусь. У 1998—2003 гг. старшыня падкамітэту па Дзяржаўных прэміях Рэспублікі Беларусь у галіне навукі і тэхнікі, у 1997—2003 гг. галоўны рэдактар ​​часопіса «Даклады Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі». З 2007 загадчык лабараторыі Інстытута фізікі ім. Б. І. Сцяпанава Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі.

Працы па лазернай фізіцы і оптыцы, дынаміцы нелінейных сістэм, фізіцы нанапамерных структур. Прапанаваў і развіў метад селекцыі частот лазераў, заснаваны на адрозненні параметраў насычэння асяроддзяў. Выявіў якасна новыя палярызацыйныя з’явы ў газавых лазерах ў магнітным полі. Устанавіў ролю працэсаў вымушанага камбінацыйнага рэзананснага рассейвання ў актыўным асяроддзі ў фарміраванні характарыстык лазера ў магнітным полі. Прапанаваў і развіў рэзанансныя фазава-палярызацыйныя метады квантавай электронікі і лазернай спектраскапіі, паказаў эфектыўнасць гэтых метадаў для селекцыі частот ў рознага тыпу лазерах і для павышэння адчувальнасці ўнутрырэзанатарнай лазернай спектраскапіі. Стварыў палярызацыйную дынаміку нелінейных сістэм і паказаў, у прыватнасці, што час фарміравання палярызацыі генераванага выпраменьвання з’яўляецца характэрнай канстантай лазера, якая ў пэўных выпадках істотным чынам уплывае на дынаміку. Вызначыў і вывучыў у лазерах з’явы спантанага парушэння палярызацыйнай (люстраной) сіметрыі аж да атрымання поўнай кіральнай чысціні. Знайшоў новыя актыўныя асяроддзі на аснове крышталяў з прымеснымі і ўласнымі радыяцыйнымі цэнтрамі афарбоўкі. Прапанаваў плёнкавыя структуры з прасторава арганізаванай сеткай нанамерных крышталяў і вывучыў іх ўласцівасці.

Дзяржаўная прэмія Рэспублікі Беларусь 1996 за цыкл работ «З’явы анізатрапіі ў лазерах і прынцыпы палярызацыйна лазернай спектраскапіі». Прэмія НАН Беларусі і Сібірскага аддзялення РАН ім. акадэміка В. А. Капцюга 1999 за цыкл работ «Лазерная спектраскапія высокага дазволу і яе фундаментальныя прыкладанні».

Аўтар каля 250 навуковых прац, у тым ліку 2 манаграфій, даведніка, 25 вынаходніцтваў.

Узнагароджаны ордэнамі Знак Пашаны (1981), Францыска Скарыны (1998), медалём.

Асноўныя працы

• Магнитооптика газовых лазеров. Мн.: Наука и техника, 1984.
• Лазеры с анизотропными резонаторами. Мн.: Наука и техника, 1988 (совм. с В. Н. Севериковым).
• Наука и общество на рубеже тысячелетий. Мн.: Право и экономика, 2001.

Старшыня Савета Рэспублікі Нацыянальнага сходу Рэспублікі Беларусь (19.12.2000 — 28.07.2003 г.), Старшыня Міжпарламенцкай Асамблеі ЕўрАзЭС (2001—2002), намеснік Старшыні Міжпарламенцкай Асамблеі СНД (2001—2002), удзельнік прэзідэнцкіх выбараў у Беларусі 2006 года, лідар Міжнароднага грамадскага руху «Супрацоўніцтва і прагрэс» (з студзеня 2007 года), старшыня рэспубліканскага грамадскага аб’яднання (РГА) «Прававая ініцыятыва» (з лютага 2007 года);

Публікацыі

• Ці патрэбен Беларусі спадарожнік Зямлі?(руск.) 
• У палітыцы не павінна быць, як на могілках(руск.) 
• Выснова аб законнасці ўказу прэзідэнта Рэспублікі Беларусь № 431 «Аб прызначэнні рэспубліканскага рэферэндума»(руск.) 
• Навука як дзяржаўны прыярытэт(руск.) 
• Аб выніках назірання за выбарамі ў палату прадстаўнікоў нацыянальнага збору Рэспублікі Беларусь(руск.) 
• «Не дапусціць ужывання зброі». Зварот акадэміка Аляксандра Вайтовіча да беларускага народа(руск.) 
• Дзяржаўная навуковая палітыка: Рэаліі і далягляды(руск.) 
• Беларусь сёння: Палітычны і эканамічны аспекты, погляд у будучыню(руск.) 
• Спыніць рэпрэсіі. Спыніць дыктатуру. (Доказы наяўнасці дыктатуры ў Беларусі)(руск.) 
• Зварот Акадэміка А. Вайтовіча да беларускіх выбаршчыкаў (стэнаграма відэазвароту)(руск.) 
• Заява Генеральнаму пракурору Рэспублікі Беларусь (выклад фактаў парушэння выбарчага заканадаўства падчас выбараў)(руск.) 
• Неабходна адзінства ўсіх выступоўцаў за змены ў краіне(руск.) 
• Адчынены ліст акадэміка А. Вайтовіча, Сідорскаму Сяргею Сяргеевічу, Прэм’ер-міністру Рэспублікі Беларусь(руск.) 
• Зварот акадэміка А. Вайтовіча да беларускага народа і заклік да кансалідацыі ў пабудове вольнай Беларусі(руск.) 
• «Навуковая супольнасць выразна адлучала…» і адлучае. Адчынены ліст акадэміка А. П. Вайтовіча, акадэміку А. Н. Рубінаву(руск.) 

• Асабістая старонка
• Асабісты блог
• Біяграфія на Slounik.org
• Прэзідэнты НАНБ з 1928 года — ВАЙТОВІЧ Аляксандр Паўлавіч