Zygmunt Radnicki

Zygmunt Radnicki (ur. 1894 w Czortkowie na Podolu, zm. 1969 w Krakowie) – polski malarz i pedagog, reprezentant nurtów formizmu i postimpresjonizmu.

Był jednym z sześciorga dzieci oficera wojska austro-węgierskiego Zygmunta Radnickiego i pisarki Marii Anny van Gember, Niemki pochodzenia holenderskiego. W małżeństwie z Natalią Stefanią Seidler (ślub 1921) miał córkę Irenę (ur. 1922) i syna Andrzeja (ur. 1925).

W czasie nauki w klasie maturalnej w VIII Gimnazjum we Lwowie uczęszczał na naukę rysunku do Szkoły rysunkowej Leonarda Podhoreckiego.

Studia rozpoczął w 1913 w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie u Stanisława Dębickiego.

W 1915 przerwał naukę w związku z powołaniem do wojska austriackiego. Rozpoczął kampanię wojenną, która rozciągnęła studia na okres dziesięciu lat. Zakończył ją w stopniu porucznika.

W latach wojny studiował w przerwach w służbie wojskowej u Józefa Mehoffera i Wojciecha Weissa.

Po powrocie do kraju zamieszkał we Lwowie. Był członkiem ugrupowań artystycznych: Formistów, Jednorogu i Awangardy.

W 1921 pierwszy raz wystawiał swoje prace publicznie we Lwowie (Wystawa Formistów we Lwowie oraz Wystawa Dwóch – wraz ze Stanisławem Matusiakiem).

W latach 1925–1926 kontynuował studia w filii krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych w Paryżu pod kierunkiem Józefa Pankiewicza. Tam zaprzyjaźnił się z członkami Komitetu Paryskiego, w tym z Janem Cybisem.

Po powrocie do kraju zamieszkał we Lwowie.

Był członkiem ugrupowań artystycznych: Formiści, Jednoróg, Awangarda i Nowa Generacja.

Równolegle z działalnością artystyczną rozwijał karierę nauczycielską, którą rozpoczął w 1921 r. nauczając w rysunku w VIII, a następnie w IV Gimnazjum we Lwowie. Od 1929 był lektorem rysunku technicznego na Uniwersytecie Jana Kazimierza, a w latach trzydziestych nauczał także w żeńskim Gimnazjum Sacré Coeur. Był autorem pogadanek o sztuce w lwowskiej rozgłośni Polskiego Radia.

Zajmował się także teorią sztuki i nauczania rysunku publikując swoje rozważania. Był jednym z największych znawców twórczości Paula Cézanne’a w Polsce.

W 1942 roku przeniósł się (opuszczając Lwów na zawsze) do swego domu w Piwnicznej. W czasie wojny pracował jako nauczyciel w Szkole Rzemieślniczej w Nowym Sączu.

Po przeniesieniu się do Krakowa nauczał w Szkole Zawodowej Żeńskiej.

W roku 1946 został powołany na stanowisko profesora Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. W latach 1951–52 pełnił funkcję rektora. Od 1958 kierował Katedrą zespolona rysunku i malarstwa.

Dwukrotnie był prezesem okręgu krakowskiego Związku Polskich Artystów Plastyków. W 1965 r. odszedł z akademii na emeryturę.

W drugiej połowie lat 60. pracował dzieląc czas między Kraków, Piwniczną i Warszawę.

Głównymi tematami malarstwa Zygmunta Radnickiego były martwe natury i pejzaże. Mniej miejsca poświęcał w swojej twórczości portretowi, kompozycjom figuralnym i wnętrzom. Stylistycznie twórczość Radnickiego należy, po wczesnym okresie związanym z formizmem, do nurtu postimpresjonizmu.

Dzieła Radnickiego to próba połączenia doświadczeń, jakie wyniósł z formizmu i malarstwa Cézanne’a z eksperymentem kolorystycznym.

W latach sześćdziesiątych krytyka widziała w Radnickim jedynego malarza, który twórczo powrócił do prób formistycznych po wielu latach różnych zmian. W ostatnich obrazach zbliżał się do abstrakcji. Malował martwe natury i pejzaże, kompozycje figuralne, wnętrza.

Duże zespoły jego prac znajdują się w kolekcjach Muzeów Narodowych w Warszawie, Krakowie, Wrocławiu i Poznaniu. Wybitne dzieła posiadają także: Muzeum Narodowe w Kielcach, Muzeum Ślaskie w Katowicach, Muzeum Okręgowe im. L. Wyczółkowskiego w Bydgoszczy i Muzeum Okręgowe w Toruniu.

W 2015 r. Muzeum Narodowe w Krakowie i Akademia Sztuk Pięknych w Krakowie zorganizowały wystawę monograficzną Zygmunt Radnicki (1894–1969), której autorem był Światosław Lenartowicz.

• Helena Blum, Zygmunt Radnicki - Malarstwo, akwarele, rysunki. Katalog wystawy, Kraków 1959.
• Światosław Lenartowicz, Zygmunt Radnicki, Kraków 2015.
• Magdalena Smaga, Twórczość Zygmunta Radnickiego (1894–1969), „Modus. Prace z historii sztuki” 2009, VIII–IX, s. 255–281.
• Magdalena Smaga, Twórczość Zygmunta Radnickiego po roku 1945, „Krzysztofory. Zeszyty Naukowe Muzeum Historycznego Miasta Krakowa” 2009, nr 27, s. 307–320.
• Andrzej Radnicki, Irena Link-Lenczowska, Malarz lwowski i krakowski, "Cracovia Leopolis" [dostęp 2012-03-23].
• Zygmunt Radnicki, Dobre malarstwo czy tematyczność dla mas, „Tygodnik Artystów” 1935, nr 11, 26 I, s. 3.
• Zygmunt Radnicki, Dydaktyka rysunku [w:] Encyklopedia wychowania, red. S. Łapiński, t.2 (Dydaktyka), Warszawa 1936.
• Zygmunt Radnicki, Twórczość Cézanne’a w świetle doby współczesnej, „Głos Plastyków” 1937, R. 4, nr VII–VIII, s. 5–9.
• Artyzm