Zygmunt Karwacki

Zygmunt Karol Karwacki, ps. „Stanisław Bończa” (ur. 20 października 1893 r. w majątku Czarnowiec pow. Pińczów, poległ 4 lipca 1916 r. pod Kościuchnówką) – oficer Legionów Polskich.

Pochodził z rodziny o tradycjach patriotycznych. Jego ojciec Karol Karwacki, właściciel Paśmiech i folwarku Czarnowiec żonaty z Ludwiką z domu Zakrzewską miał trzech synów: Zygmunta, Wacława i Stefana.

Zygmunt Karwacki uczęszczał do gimnazjum w Kielcach, później kształcił się w Warszawie. Od 1910 roku czynnie uczestniczył w skautingu i w organizacjach niepodległościowych. W 1912 roku ukończył gimnazjum Konopczyńskiego w Warszawie i podjął studia rolnicze w Krakowie. W tym samym roku wstąpił do Polskich Drużyn Strzeleckich. W krótkim czasie awansował do stopnia podchorążego. W 1913 Komendant Józef Piłsudski odznaczył go najzaszczytniejszym wówczas odznaczeniem „Parasol”.

Podczas pobytu na wakacjach w Kieleckiem wyruszył konno do Krakowa i jako jeden z „siódemki” Beliny przekraczył granicę Królestwa. 1 sierpnia 1914 roku Władysław Belina-Prażmowski otrzymał od Józefa Piłsudskiego rozkaz sformowania kilkuosobowego patrolu rekonesansowego z zadaniem dokonania zwiadu na tereny zaboru rosyjskiego. W skład patrolu razem z Beliną weszli strzelcy: Janusz Głuchowski, Antoni Jabłoński, Stefan Hanka-Kulesza, Stanisław Grzmot-Skotnicki, Ludwik Kmicic-Skrzyński, Zygmunt Karwacki jako przewodnik. Po powrocie z pierwszego patrolu został przydzielony do grupy Mieczysława Ryś - Trojanowskiego, która wyruszyła do Kielc (Pierwsza Kompania Kadrowa). Wkrótce wrócił do kawalerii Bieliny i jako ułan, wachmistrz, a wkrótce szef 1 szwadronu Bieliny brał udział w operacji korczyńskiej we wrześniu 1914 roku. 9 października został mianowany na stopień podporucznika oraz komendanta garnizonu Kielce. Od listopada 1914 mianowany dowódcą plutonu w IV Batalionie, został ranny 25 grudnia 1914 w bitwie pod Łowczówkiem.

Do sierpnia 1915 roku wykonywał misje powierzane mu przez Józefa Piłsudskiego. Był też krótko kierownikiem wywiadu i komendantem POW okręgu radomskiego.

Wkrótce Zygmunta Karwackiego przeniesiono ponownie do działań liniowych jako dowódcę plutonu w 5 Pułku Piechoty Legionów Polskich. Brał udział w kampanii wołyńskiej gdzie poległ 4 lipca 1916 roku w bitwie pod Kostuchnówką nad Styrem. Zygmunt Karol Karwacki został pochowany w zbiorowej mogile w Wołczewsku. Mogiła ta już nie istnieje.

Zygmunt Karol Karwacki został pośmiertnie nominowany do stopnia kapitana. Odznaczony Orderem Virtuti Militari V klasy oraz Krzyżem Niepodległości z Mieczami.

• Stanisław M. Przybyszewski Bieliniak z Paśmiech, Oleandry nr 3, Kielce 2002 r.
• Lista imienna Pierwszej Kompanii Kadrowej (stan 6 VIII 1914 r.) (pol.). [dostęp 16.06.2008].
• Przemysław Jerzy Witek - Redaktor „Oleandry” - Biuletyn Związku Piłsudczyków, Oddział Świętokrzyski w Kielcach - informacje mailowe.
• Cezary Leżeński / Lesław Kukawski: O kawalerii polskiej XX wieku. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1991, s. 19. ISBN 83-04-03364-X.