Zbigniew Wyskiel

Zbigniew Edward Karol Wyskiel (ur. 11 listopada 1912 w Zagórzu, zm. 9 kwietnia 1940 w Katyniu) – prawnik, podporucznik rezerwy piechoty Wojska Polskiego, ofiara zbrodni katyńskiej.

Urodził się 11 listopada 1912 w Zagórzu. Był synem Edwarda i Zofii z domu Słowikowska (zm. 1973). Wyskielowie mieszkali w Zagórzu od pokoleń. Dziadek Zbigniewa był budowniczym na kolei, ojciec kierownikiem poczty. Ojciec Edward (ur. 1883) był działaczem Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Zagórzu. Zbigniew Wyskiel ukończył szkołę powszechną im. św. Kazimierza w Zagórzu.

30 maja 1932 zdał egzamin dojrzałości w Państwowym Gimnazjum im. Królowej Zofii w Sanoku (w jego klasie byli m.in. Mieczysław Granatowski, Franciszek Malik i Ludwik Warchał – wszyscy również późniejsi żołnierze Wojska Polskiego, w tym dwaj ostatni ofiary zbrodni katyńskiej). W 1939 ukończył prawo na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie. Jako student mieszkał przy ulicy Miłkowskiego 1 we Lwowie.

Po maturze ukończył również Szkołę Podchorążych Rezerwy Piechoty. 1 stycznia 1935 został awansowany do stopnia podporucznika. Został przydzielony do Pułku Strzelców Podhalańskich w Przemyślu.

W sierpniu 1939, wobec zagrożenia konfliktem, został zmobilizowany, a po wybuchu II wojny światowej, kampanii wrześniowej i agresji ZSRR na Polskę został aresztowany przez Sowietów na terenach wschodnich II Rzeczypospolitej. Był przetrzymywany w obozie w Kozielsku. W tym czasie nadesłał do bliskich dwa listy, datowane na 29 listopada 1939 i 21 stycznia 1940; ponadto o pobycie Zbigniewa Wyskiela wspomniał w swoich zapiskach jego kolega, inny jeniec, ppor. Zbigniew Przystasz, którego pamiętnik obozowy ocalał, według którego Wyskiej przebywał w kozielskim obozie jeszcze 8 kwietnia 1940. Na wiosnę 1940 został zabrany do Katynia i rozstrzelany przez funkcjonariuszy Obwodowego Zarządu NKWD w Smoleńsku oraz pracowników NKWD przybyłych z Moskwy na mocy decyzji Biura Politycznego KC WKP(b) z 5 marca 1940. Jest pochowany na Polskim Cmentarzu Wojennym w Katyniu.

Już w 1943 roku w czasie ekshumacji części mogił w Katyniu udało się ustalić jego tożsamość na podstawie zachowanych przy nim dokumentów: książeczki wojskowej, oficerskiej oraz dwóch fotografii. Władze niemieckie oznaczyły ciało ppor. Wyskiela numerem AM 1491, oznaczającą lokalizację zwłok w zbiorowej mogile.

Podczas „Jubileuszowego Zjazdu Koleżeńskiego b. Wychowanków Gimnazjum Męskiego w Sanoku w 70-lecie pierwszej Matury” 21 czerwca 1958 nazwisko Zbigniewa Wyskiela zostało wymienione w apelu poległych w obronie Ojczyzny w latach 1939-1945 oraz na ustanowionej w budynku gimnazjum tablicy pamiątkowej poświęconej poległym i pomordowanym absolwentom gimnazjum.

W 1962 Zbigniew Wyskiel został upamiętniony wśród innych osób wymienionych na tablicy Mauzoleum Ofiar II Wojny Światowej na Cmentarzu Centralnym w Sanoku.

5 października 2007 roku Minister Obrony Narodowej Aleksander Szczygło mianował go pośmiertnie do stopnia porucznika. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 roku, w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”.

27 kwietnia 2010 w Zagórzu z inicjatywy ks. Eugeniusza Dryniaka odbyła się uroczystość zasadzenia dębów pamięci koło Krzyża Milenijnego na wzgórzu nad miastem. W ten sposób uhonorowano trzech zagórzan zamordowanych na Wschodzie; byli to: płk Wawrzyniec Łobaczewski, ppor. Jerzy Franciszek Albert oraz ppor. Zbigniew Wyskiel.

• Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego: Katyń. Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, 2000. s. 794. [dostęp 2017-02-18].
• Andrzej Brygidyn: Sanocka Lista Katyńska. Jeńcy Kozielska, Ostaszkowa, Starobielska oraz innych obozów i więzień Polski kresowej pomordowani w Rosji Sowieckiej. Sanok: 2000, s. 66-67.
• Zbigniew Wyskiel. katyn-pamietam.pl. [dostęp 23 kwietnia 2014].
• CAW, Tajny Dz. Pers. 1935, nr 8
• MiD WIH, L.W. 022/1 z 9 IV 1940
• Muz. Kat.
• AM 1491.