Zbigniew Ryś

Zbigniew Ryś, ps. Zbyszek (ur. 1 stycznia 1914 w Dzikowie, zm. 29 września 1990 we Wrocławiu) – polski podchorąży, żołnierz podziemia, kurier ZWZ i AK.

Urodził się 1 stycznia 1914 w Dzikowie

Przed II wojną światową był komendantem placówki Straży Granicznej. Po zakończeniu kampanii wrześniowej zajął się przerzutem znajomych oficerów i kolegów. Jako komendant Oddziału Ochrony Przerzutów i Łączności zorganizował w lecie 1940 akcję odbicia Jana Karskiego z rąk Gestapo. W latach 1941-1945 wykonał 108 rajdów, głównie na węgierskim odcinku trasy sztafetowej "Karczma": Budapeszt - Rożnawa - Mala Poloma (Słowacja) kierowanej przez Józefa Stanka ps. "Lis", a także do punktów przygranicznych tej trasy w Łapszach Niżnych i w Dursztynie. Od 1944 do końca wojny kierownik łączności na kraj w Bazie łączności "Romek" w Budapeszcie. W październiku 1945 aresztowany przez UB w Krakowie spędził osiem miesięcy w X Pawilonie więzienia przy ul. Rakowieckiej w Warszawie.

Po wyjściu z więzienia ukończył Wydział Prawa Uniwersytetu Wrocławskiego. Ze względu na działalność w AK podczas II wojny światowej władze komunistyczne odmawiały mu wpisu na listę adwokatów. Dopiero w 1962 roku uzyskał wpis na listę adwokatów. W 1983 roku przeszedł na emeryturę.

Był odznaczony Orderem Virtuti Militari i trzykrotnie Krzyżem Walecznych.

Jego rodzeństwem byli: bracia Władysław (obrońca Lwowa z 1918, uczestnik wojny obronnej 1939), Bronisław (polonista, nauczyciel, harcerz, zm. 1941 w Mauthausen), siostry Zofia (aktorka), Wanda (żona Stanisława Skrzeszewskiego i Olgierda Straszyńskiego), Stanisława (zm. 1957), Maria (zm. 1911). Od 1957 był żonaty z Jadwigą (1929-2010, pochodząca z Sanoka córka Stanisława Polity porucznika Wojska Polskiego), z którą miał synów Lesława (ur. 1957) i Jacka (ur. 1959).

Zbigniew Ryś zmarł 29 września 1990 we Wrocławiu. Został pochowany na tamtejszym Cmentarzu Grabiszyńskim.

• Wspomnienia kuriera (2013)

• Józef Stanek (kurier)

• Józef Bieniek: 108 rajdów Rysia. Nowy Sącz: Sądecka Oficyna Wydawnicza, 1985.
• Leszek Migrała: Wprowadzenie. W: Zbigniew Ryś: Wspomnienia kuriera. Nowy Sącz: Polskie Towarzystwo Historyczne Oddział w Nowym Sączu, 2013, s. 8. ISBN 978-83-933269-3-8.