Wojciech Kołaczkowski

Wojciech Kołaczkowski (ur. 16 kwietnia 1908 w Moszenkach, zm. 19 lipca 2001 w Sarasocie) – pułkownik pilot Wojska Polskiego, kierowca rajdowy.

Urodził się 16 kwietnia 1908 w Moszenkach na Lubelszczyznie, majątku rodziców Jana i Róży z domu Boduszyńskiej. Do dziesiątego roku życia pobierał nauki od prywatnego nauczyciela, potem uczył się w Lublinie i Zakopanem. Gimnazjum ukończył w 1925 w Warszawie. W latach 1925–1929 studiował w Państwowej Szkole Gospodarstwa Wiejskiego w Cieszynie, gdzie został przyjęty do Korporacji Akademickiej Kujawja. W 1929 rozpoczął szkolenie na obserwatora w Szkole Podchorążych Rezerwy Lotnictwa w Dęblinie, które ukończył rok później jako sierżant podchorąży. Powrócił do rodzinnego majątku (w międzyczasie Kołaczkowscy sprzedali Moszenki i osiedlili się w majątku Pliszczyn) i przez rok gospodarował nim. W 1931 wstąpił do Szkoły Podchorążych Lotnictwa, którą ukończył 15 sierpnia 1933 jako podporucznik pilot.

Kołaczkowski dał się poznać także jako utalentowany sportowiec – w 1928 rozpoczął latanie w Aeroklubie lubelskim i na Krajowych Zawodach Lotniczych; w tym samym roku startował w rajdzie samochodowym Monte Carlo, a w 1937 zwyciężył w Międzynarodowym Rajdzie Polski w kategorii do 1000 centymetrów sześciennych. Był także w kadrze narodowej w strzelaniu do rzutków – w 1936 na Strzeleckich Mistrzostwach Świata w Berlinie wywalczył brązowy medal.

Po promocji w Szkole Podchorążych Lotnictwa w Dęblinie (VII promocja, 49 lokata) Kołaczkowski trafił najpierw do 13 eskadry obserwacyjnej, a następnie do 114 eskadry myśliwskiej w 1 pułku lotniczym w Warszawie. W 1934 ukończył wyższy kurs pilotażu myśliwskiego. Na stopień porucznika został mianowany ze starszeństwem z 1 stycznia 193 i 42. lokatą w korpusie oficerów aeronautyki (od 1937 korpus oficerów lotnictwa, grupa liniowa). W 1937 został przeniesiony do Dęblina, gdzie został opiekunem XIII promocji SPL. Rok później został przeniesiony w stan nieczynny i objął przedstawicielstwo producenta samochodów Citroën w Warszawie. Do Dęblina powrócił dopiero po mobilizacji pod koniec sierpnia 1939.

II wojna światowa

W czasie kampanii wrześniowej nie walczył, 19 września przekroczył granicę Rumunii. Następnie przedostał się przez Jugosławię do Grecji, a dalej – drogą morską – do Francji. Od 4 marca 1940 był dowódcą sześcioosobowej grupy myśliwców szkolących się w Blidzie w Afryce Północnej na przestarzałych samolotach Nieuport Delage NiD 622. Po kapitulacji Francji dostał się do Casablanki, a następnie statkiem via Gibraltar do Anglii. 20 lipca 1940 Kołaczkowski wyokrętował się w porcie w Liverpoolu.

4 grudnia 1940, po przeszkoleniu myśliwskim w 5 OTU w Aston Down, przydzielony został do 303 Dywizjonu Myśliwskiego im. Tadeusza Kościuszki. Pierwszy sukces w dywizjonie zanotował 17 czerwca 1941, gdy nad przylądkiem Gris Nez zestrzelił Bf 109. Drugiego wroga zniszczył kilkanaście dni potem, 2 lipca, w rejonie Lille. Dzień po swym drugim zwycięstwie objął dowództwo eskadry "A", a 21 listopada 1941 dowództwo całego dywizjonu. 13 marca 1942 zestrzelił nad Hazebrouck swego trzeciego Messerschmitta.

6 maja 1942 Kołaczkowski zdał dowództwo "Kościuszkowców" kpt. Walerianowi Żakowi, odchodząc na odpoczynek do Inspektoratu Polskich Sił Powietrznych. Powierzono mu stanowisko zastępcy płk. Stefana Pawlikowskiego – polskiego oficera łącznikowego w Fighter Command. 25 września 1942 powrócił do latania bojowego, obejmując dowództwo 2 Polskiego Skrzydła Myśliwskiego (dywizjony 303, 316 i 317). 26 stycznia 1943 przeniesiony został na dowódcę 1 Skrzydła Myśliwskiego, złożonego z dywizjonów 302, 306, 316 i 317. W czasie lotów nad Francję powiększył swe konto o jedno zestrzelenie prawdopodobne (13 maja 1943 – FW 190) i dwa uszkodzenia (3 i 16 kwietnia 1943 – oba FW 190). 20 sierpnia 1943 rozpoczął pracę w sztabie 11 Grupy Myśliwskiej jako zastępca oficera operacyjnego. 1 kwietnia 1944 trafił do Wyższej Szkoły Lotniczej, gdzie wykładał taktykę lotnictwa myśliwskiego. Dokładnie siedem miesięcy potem, 1 listopada, przeniesiony został do Ambasady Polskiej w Londynie jako attaché lotniczy. Na stanowisku tym pozostał do zakończenia wojny.

W czasie wojny wykonał 249 lotów bojowych. Zdemobilizował się w 1946 jako polski major i angielski Wing Commander.

Na emigracji

W cywilu zajął się handlem używanymi samochodami w Anglii, a po emigracji do Stanów Zjednoczonych w 1948 był przedstawicielem handlowym i kierowcą fabrycznym wielkich firm motoryzacyjnych, takich jak Austin, BMC, Leyland i Jaguar w Nowym Jorku. Aktywnie działał także społecznie w Instytucie Józefa Piłsudskiego w Londynie, Bratniej Pomocy Kombatantów, Skarbie Narodowym oraz Stowarzyszeniu Lotników Polskich.

W połowie lat dziewięćdziesiątych Kołaczkowski ożenił się ze swoją kuzynką Martą i przeprowadził do miasteczka Sarasota na Florydzie. Zmarł tam 19 lipca 2001 w wieku 93 lat. Zgodnie z jego wolą prochy sprowadzono do Polski i 6 września 2001 złożono w murze kwatery 1 Samodzielnej Brygady Spadochronowej na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie (kwatera C30-K-3-II-4). Z pierwszego związku z Wandą Kołaczkowską miał syna Jana, zamieszkałego w Nowym Jorku.

Wizerunek pilota został umieszczony na samolocie myśliwskim MiG-29 nr 67 z 23 Bazy Lotnictwa Taktycznego.

Na liście Bajana sklasyfikowany został na 72. pozycji z 3 samolotami Luftwaffe zestrzelonymi na pewno, jednym zestrzelonym prawdopodobnie i dwoma uszkodzonymi.

Chronologiczny wykaz zwycięskich walk powietrznych:

Zestrzelenia pewne:

• Bf-109 - 17 czerwca 1941 (pilotował Spitfire IIb nr P8336 RF-W)
• Bf-109 - 2 lipca 1941 (pilotował Spitfire IIb nr P8522 RF-W)
• Bf-109 - 13 marca 1942 (pilotował Spitfire Vb BL670, RF-K)

Zestrzelenia prawdopodobne:

• Fw-190 - 13 maja 1943 (pilotował Spitfire IX nr EN526 RF-K)

Uszkodzenia:

• Fw-190 - 3 kwietnia 1943 (pilotował Spitfire IX nr EN123 PK-T)
• Fw-190 - 16 kwietnia 1943 (pilotował Spitfire IX nr EN526 RF-K)

• Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari (nr 9240)
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1989)
• Krzyż Komandorski Orderu Zasługi RP (27 sierpnia 1998)
• Krzyż Oficerski Orderu Zasługi RP
• Krzyż Walecznych – czterokrotnie
• Kawaler Orderu św. Olafa (Norwegia, 1937)
• Distinguished Flying Cross (Wielka Brytania)

• Wojciech Kołaczkowski biografia i lista zwycięstw (pol.). polishairforce.pl. [dostęp 2014-05-04].
• Wojciech Kołaczkowski – Z cyklu "Nieznani, a szkoda" (pol.). [dostęp 2014-05-04].
• Gimnazjum im. pułkownika Wojciecha Kołaczkowskiego w Pliszczynie (pol.). [dostęp 2014-05-04].