Witold Nowodworski

Witold Nowodworski) (ur. 14 czerwca 1861 w Lemnie na Białorusi, zm. 25 listopada 1923 w Wilnie) – historyk dziejów powszechnych, metodolog.

Pochodził ze zubożałej rodziny szlacheckiej. Po studiach na uniwersytecie w Petersburgu był nauczycielem w szkołach średnich. Od 1900 lub 1904 docent prywatny Uniwersytetu Petersburskiego. Od 1906 roku profesor nadzwyczajny Instytutu ks. Biezborodko w Nieżynie. Od 1908 docent uniwersytetu w Kijowie, współzałożyciel tamże Polskiego Towarzystwa Naukowego. Od 1921 roku profesor zwyczajny USB w Wilnie. Jego synem był historyk i bibliotekarz Witold Nowodworski.

Dezawuował tezę szkoły krakowskiej o samozawinionym upadku Polski. Cenił prace takich historyków jak: Władysław Smoleński i Tadeusz Korzon. Za Wilhelmem Windelbandem uznawał historię za naukę opisującą, a nie zajmującą się wykrywaniem praw rozwoju społecznego. Występował przeciw monizmowi historycznemu. Przeprowadził krytyczną analizę prac historycznych Karola Marksa.

• Ryszard Röpell i stanowisko jego w dziejopisarstwie polskiem [w:] Charitas. Księga zbiorowa wydana na rzecz r. k. Tow. Dobroczynności przy Kościele św. Katarzyny w Petersburgu, Petersburg 1894.
• Jan Zamojski, jego życie i działalność polityczna. Zarys biograficzny, Petersburg: K. Grendyszyński 1898.
• Istota i zadania dziejów powszechnych, Wilno 1924.

• Waldemar Bukowski, Nowodworski Witold [w:] Słownik historyków polskich, red. M. Prosińska-Jackl, Warszawa 1994, s. 377.
• Nowodworski Witold [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 23, Wrocław 1978, s. 16-19.
• Witold Nowodworski, Witold Nowodworski (1861-1923) jako teoretyk historii, "Roczniki Humanistyczne" 26 (1978), z. 2, s. 191-232.
• Kazimierz Chodynicki, Śp. Witold Nowodworski [w:] W. Nowodoworski, Istota i zadania dziejów powszechnych, Wilno 1924, s. 5-12
• Marian Zdziechowski, Prof. Witold Nowodworski, „Alma Mater Vilnensis”, 1924, z. 2, s. 21-22.