Wincenty Colonna Walewski

Wincenty Colonna Walewski (ur. 1841 w Mielęcinie, zm. 26 kwietnia 1896 w Warszawie) – polski ziemianin, hrabia, oficer powstania styczniowego.

Wincenty Walewski urodził się w 1841 r. w Mielęcinie, w polskiej rodzinie ziemiańskiej herbu Kolumna. Był jedynakiem, synem hr. Mikołaja, właściciela dóbr Chabielice i Wola Wydrzyna i Tekli z Masłowskich herbu Samson.

Ukończył warszawski Instytut Szlachecki, studiował na uniwersytecie w Brukseli. W styczniu 1863 r. przerwał naukę i wrócił do rodzinnego majątku w Woli Wydrzynej z zamiarem wzięcia udziału w powstaniu.

Byłem na studiach w Brukseli, gdy doszła mnie wiadomość o powstaniu. Przeczytawszy telegram, że wybuchło po brance, natychmiast przygotowałem się do wyjazdu; tego samego wieczora już mnie w stolicy Belgii nie było .
Ojciec początkowo przeciwny udziałowi syna w powstaniu, zaopatrzył go w pieniądze na broń i ekwipunek dla niego i czterech ochotników ze służby folwarcznej. Stosownych zakupów Wincenty dokonał w Krakowie. Powrót z Galicji wspomina tak:
W Woli Wydrzynej zastałem swoich rodziców niecierpliwie czekających mego powrotu. Pożegnałem ojca, dodając mu ducha zapewnieniem , że pełen jestem przeczucia, iż nie straci syna w potrzebie i puściłem się w drogę z towarzyszami. Piotr, pomocnik kuchenny , był moim luzakiem, Władek ogrodnik, Szymon pastuch, Wawrzyniec syn gajowego, byli tymi ochotnikami, którzy bez namowy odczuli potrzebę wzięcia udziału w powstaniu.

Bocznymi drogami dotarł w okolice Rozprzy i oddał się wraz z towarzyszami pod komendę majora Oxińskiego, który obozował z oddziałem w tamtejszych lasach. Po paru tygodniach Oxiński mianował go swoim adiutantem doceniając jego odwagę i bystrość umysłu.

Po bitwie pod Koniecpolem (25 maja 1863) został awansowany na podporucznika. Odznaczył się w walkach pod Kruszyną (28 maja1863) oraz pod Trzepnicą. Dosłużył się rangi kapitana, a za czynny wojenne otrzymał krzyż bojowy.
Gdy na początku lipca 1863 Oxiński rozpuścił oddział, Walewski zrażony niepowodzeniami powstania i beznadziejnością dalszej walki - wyjechał wpierw do Wrocławia a potem udał się do Belgii.
Trapiony nostalgią w 1864 powrócił do kraju, po krótkim pobycie w rodzinnej Woli Wydrzynej wyjechał do Warszawy. Zatrzymał się w Hotelu Angielskim, po kilku dniach został aresztowany i osadzony w Pawiaku. W więzieniu został poddany torturom i drobiazgowemu śledztwu. Rodzina powiadomiona o aresztowaniu Wincentego wszczęła działania o uwolnienie syna. 2 stycznia 1865 opuścił więzienie dzięki staraniom swojej matki Tekli przebywającej stale w Dreźnie, śpiewaczki operowej i nauczycielki śpiewu. Matka wykorzystała swoją znajomość z żoną Trepowa generała-policmajstra Królestwa Polskiego i za jej wstawiennictwem młody Walewski odzyskał wolność.

Z Warszawy powrócił do Woli Wydrzynej i osiadł w rodzinnym majątku. Ożenił się z Marią Przeździecką herbu Roch III. W 1874 przeniósł się z rodziną na stałe do Warszawy. Pracował jako radca dyrekcji głównej w Towarzystwie Kredytowym Ziemskim. Udzielał się społecznie. Pełnił funkcję wiceprezesa Warszawskiego Towarzystwa Dobroczynności. Należał do Komitetu Opieki nad Inwalidami, Towarzystwa Rolniczego, Resursy Kupieckiej i Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych sprawował opiekę nad Zakładem Wychowawczym w Studzieńcu. Pracował wszędzie z dużym zaangażowaniem, cieszył się uznaniem i życzliwością.
Napisał wspomnienia, oryginał obszernego pamiętnika częściowo spalił się w pożarze. Sprawy finansowe zaniedbał, bądź nie umiał prowadzić. Majątek rodzinny zadłużył, zostawił swoje sprawy finansowe w złym stanie.

Zmarł 26 kwietnia 1896 w Warszawie. Został pochowany na Cmentarzu Powązkowskim.

• Wincenty Walewski, Z pamiętnika Wincentego Walewskiego kartki o powstaniu styczniowym (Rocznik Oddziału Łódzkiego Polskiego Towarzystwa Historycznego),1939
• Józef Oxiński, Wspomnienia z powstania polskiego 1863 – 1864, Warszawa 1965