Quick Facts
Biography
Walerian Sikorski (ur. 18 listopada 1876, zm. w 1940) – polski nauczyciel wychowania fizycznego, wykładowca Uniwersytetu Poznańskiego, podpułkownik piechoty Wojska Polskiego, ofiara zbrodni katyńskiej.
Życiorys
Walerian Sikorski urodził się w Budkach Nieznanowskich lub w Kamionce Strumiłowej. Był synem Leona (leśnik) i Teofili z domu Pierackiej. W 1897 zdał egzamin dojrzałości w seminarium nauczycielskim we Lwowie. Jako nauczyciel pracował w Brodach, następnie we Lwowie. Brał udział w kursach gimnastycznych Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”. Pełnił funkcję prezesa gniazda PTG „Sokół” w Brodach. Od 1903 dysponował dyplomem nauczyciela gimnastyki i od tego czasu był nauczycielem w seminarium nauczycielskim we Lwowie. Został absolwentem kursu w wymiarze roku w instytucie gimnastycznym w Sztokholmie, a także 6-tygodniowego kursu gier dla nauczycieli w Naas. Na polskiej myśli pedagogicznej oparł zadania gimnastyki i metodę jej prowadzenia. Był członkiem Polskich Drużyn Strzeleckich i Związku Strzeleckiego,
W 1914 roku został zmobilizowany do C. i K. Armii, a w 1915 roku dostał się do niewoli rosyjskiej, z której uciekł. Powrócił do Lwowa i zgłosił się do oddziałów polskich, w których dosłużył się stopnia kapitana. Podczas obrony Lwowa w trakcie wojny polsko-ukraińskiej był komendantem Odcinka VII. Pełnił stanowisko kierownika kursów wychowania fizycznego we Lwowie, następnie w 1919 w Poznaniu i tam w 1920 był organizatorem zorganizował Centralnej Wojskowej Szkoły Gimnastyki i Sportów w Poznaniu, która działała od 10 marca 1921. Na przełomie 1919/1920 był naczelnikiem harcerstwa męskiego w Wielkopolsce. Od 1920 był naczelnym instruktorem i kierownikiem w zakresie przygotowania metodycznego przyszłych wychowawców fizycznych na Uniwersytet Poznański na stanowisko i współpracował tam z Eugeniuszem Piaseckim. Został awansowany do stopnia podpułkownika piechoty ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919. Był przydzielony do 58 pułku piechoty w Poznaniu, w tym pułku jako oficer nadetatowy w 1923 pozostawał komendantem CWSGiS. W 1926 roku przeszedł do pracy w szkolnictwie po napisaniu prośby o przeniesienie z wojska w stan spoczynku. Jako emerytowany oficer w 1928 zamieszkiwał w Poznaniu. Od 1926 do 1929 był naczelnym wizytatorem wychowania fizycznego w ministerstwie wyznań religijnych i oświecenia publicznego w Warszawie. W tym czasie równolegle prowadził Studium Wychowania Fizycznego UP. W 1929 roku został mianowany wizytatorem w Kuratorium Okręgu Szkolnego Poznańskiego. Był autorem publikacji pt. Gimnastyka, stanowiącej podręcznik metodyczny dla seminariów oraz kursów nauczycielskich. Łącznie napisał 21 dzieł o charakterze monograficznym, 60 artykułów, a także liczne recenzje. Wspólnie z Eugeniuszem Piaseckim stworzył Państwową Odznakę Sportową (nadawaną od 1931). Jako delegat i referent brał również udział w kongresach wychowania fizycznego w 1930 w Sztokholmie, w 1935 roku w Brukseli oraz w 1939 roku w Lingiadzie, gdzie wybrany został do Zarządu „Federation Internationale de Gymnastique Ling”.
Po wybuchu II wojny światowej przebywał we Lwowie. Po kampanii wrześniowej i agresji ZSRR na Polskę z 17 września 1939 został aresztowany przez sowietów i przewieziony do obozu w Starobielsku. Wiosną 1940 został zamordowany przez funkcjonariuszy NKWD w Charkowie i pogrzebany w Piatichatkach. Od 17 czerwca 2000 spoczywa na Cmentarzu Ofiar Totalitaryzmu w Charkowie.
Był żonaty z Amelią Straka i miał dzieci: Zbigniewa (ur. 1907, zginął pod Kutnem w 1939), Stanisława (ur. 1909, zm. 1997), Janinę (ur. 1911, docent Akademii Medycznej w Poznaniu, zm. 1998), Jana (ur. 1914, zginął w czasie okupacji) i Irenę (ur. 1922, zginęła w powstaniu warszawskim 1944).
Upamiętnienie
5 października 2007 roku Minister Obrony Narodowej Aleksander Szczygło mianował go pośmiertnie do stopnia pułkownika. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 roku, w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”.
Publikacje
- System Linga w zarysie
- Gry i zabawy młodzieży szkolnej
- Gimnastyka
- Wychowanie fizyczne w szkole powszechnej
Odznaczenia i ordery
- Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari
- Krzyż Niepodległości
- Krzyż Walecznych – trzykrotnie
- Złoty Krzyż Zasługi – dwukrotnie (po raz drugi w 1937)
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
- Krzyż Komandorski Królewskiego Orderu Wazów (Szwecja)
Przypisy
Bibliografia
- Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
- Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
- Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
- Alojzy Pawełek: Centralna Wojskowa Szkoła Gimnastyki i Sportów w Poznaniu 1921-1929. Poznań: Główna Księgarnia Wojskowa, 1929.
- Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest?. Warszawa: Wydawnictwo Głównej Księgarni Wojskowej, 1938, s. 666.
- Antoni Gąsiorowski, Jerzy Topolski (red.): Wielkopolski Słownik Biograficzny. Warszawa-Poznań: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1981, s. 662-663. ISBN 83-01-02722-3.
- Biogramy ofiar zbrodni katyńskiej. Walerian Sikorski. Muzeum Katyńskie. [dostęp 2017-05-26].