Walerian Breański

Walerian Tyburcjusz Breański (ur. 12 kwietnia 1805 w Gaju Małym k. Szamotuł, zm. 20 sierpnia 1866 w Tarnowie Podgórnym k. Poznania) – polski ksiądz, działacz patriotyczny i emigracyjny.

Był synem Teodora Breańskiego herbu Łabędź i Brygidy z Falęckich. Po ukończeniu seminarium duchownego początkowo był wikariuszem we Wrześni. Brał udział w powstaniu listopadowym. Po jego wybuchu opuścił wikariat, po czym przedostał się do Królestwa Polskiego wziął udział w kilku bitwach: pod Wawrem, Olszynką Grochowską, Tykocinem, Ostrołęką, odznaczył się zwłaszcza w tej ostatniej. Awansował do stopnia kapitana.

Na emigracji działał najpierw jako członek Młodej Polski – wziął udział w wyprawach frankfurckiej (1833) i sabaudzkiej (1834). Od 1834 działał w Towarzystwie Demokratycznym Polskim. Jako jego wysłannik kilka razy udawał się do Wielkopolski. Tam założył organizację spiskową.

Od 1848 ponownie w stanie duchownym. Został wikarym w Krobi, a potem proboszczem w Tarnowie Podgórnym. Zmarł 20 sierpnia 1866 w trakcie epidemii cholery, pomagając potrzebującym.

• Marjan Tyrowicz: Breański Walerian. W: Polski Słownik Biograficzny. T. 2: Beyzym Jan – Brownsford Marja. Kraków: Polska Akademia Umiejętności – Skład Główny w Księgarniach Gebethnera i Wolffa, 1936, s. 423–424. Reprint: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Kraków 1989, ​ISBN 8304032910​
• Roman Nowaczyk: Breański Walerian. W: Roman Nowaczyk (red.): Wrzesiński słownik biograficzny. Wyd. II poprawione i rozszerzone. Września: Wydawnictwo Kropka Jolanta i Waldemar Śliwczyńscy, 2011, s. 30. ISBN 978-83-89494-40-5.
• Wielka historia Polski, t. XI A-J, Wydawnictwo Pinnex, ​ISBN 83-86651-40-7​, s. 87