Vasileios Kouremenos

Ο Βασίλειος Μ. Κουρεμένος (Βουλιαράτες, 1875 - 1957) ήταν Έλληνας Βορειοηπειρώτης αρχιτέκτονας, καθηγητής στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο και ένας από τους πρώτους ακαδημαϊκούς, οι οποίοι διορίστηκαν με τη συντακτική πράξη ιδρύσεως της Ακαδημίας Αθηνών, το 1926.

Ο Κουρεμένος γεννήθηκε στο Βουλιαράτι της Βόρειας Ηπείρου, ως ένα από τα τρία τέκνα του εμπόρου Μάρκου Κουρεμένου. Ο Βασίλειος σπούδασε στο Παρίσι, όπου εγκαταστάθηκε σε ηλικία μόλις 13 ετών, καθώς τον πήρε υπό την προστασία του ο θείος του, Γιώργος Κουρεμένος, που εργαζόταν εκεί ως ιατρός.

Στο Παρίσι ο Β. Κουρεμένος προετοιμαζόταν για σπουδές ιατρικής, αλλά η έμφυτη κλίση του προς τις τέχνες και η γνωριμία του με Γάλλους καλλιτέχνες οδήγησαν στην απόφασή του να μπει στο Τμήμα Αρχιτεκτονικής της Σχολής Καλών Τεχνών. Απεφοίτησε ως αρχιτέκτονας το 1903. Στη συνέχεια παρέμεινε και εργάσθηκε επί επταετία στο Παρίσι, συμμετέχοντας και σε διεθνείς διαγωνισμούς. Το 1905-1907 σχεδίασε το μνημείο της Βασίλισσας Βικτωρίας στο Δουβλίνο. Από το 1910 και για 5 χρόνια εργάσθηκε στην Κωνσταντινούπολη. Κυριότερο έργο του εκεί θεωρείται το υποκατάστημα της Τραπέζης των Αθηνών, που σήμερα ανήκει σε Α.Ε.Ι. της Πόλης.

Ο Κουρεμένος εγκαταστάθηκε στην Αθήνα στις αρχές της δεκαετίας του 1920, και ασχολήθηκε με τη σχεδίαση πολλών οικοδομημάτων, ιδιωτικών κατοικιών, πολυκατοικιών, αλλά και μνημείων. Μεταξύ των έργων του είναι και το σχέδιο του μνημείου του Παλαιών Πατρών Γερμανού στη Δημητσάνα. Το σχέδιο (πρόπλασμα) του μνημείου αυτού βραβεύθηκε στο «Σαλόνι Γάλλων καλλιτεχνών» στο Παρίσι. Το 1924 διορίσθηκε καθηγητής στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, στην έδρα της κτιριολογίας. Ωστόσο, τρία μόλις χρόνια αργότερα παραιτήθηκε εξαιτίας διαφωνιών στον τρόπο διεξαγωγής των μαθημάτων. Ειδικότερα, στην προσπάθειά του να επιβάλει το σύστημα των ενιαίων εργαστηρίων διδασκαλίας, των «ατελιέ» της παρισινής σχολής, ήλθε σε αντιπαράθεση με τον καθηγητή και διακεκριμένο αρχιτέκτονα Δημήτρη Πικιώνη (ο Πικιώνης θα γινόταν και αυτός ακαδημαϊκός, αλλά μόλις το 1966, μετά δηλαδή τον θάνατο του Κουρεμένου).

Η αρχιτεκτονική του Κουρεμένου είναι αναγνωρίσιμη και ευδιάκριτη: Καθαροί όγκοι, επίπεδες επιφάνειες, νεοκλασικά στοιχεία και αρ ντεκό λεπτομέρειες, ορθομαρμαρώσεις και ψηφιδωτές παραστάσεις συνιστούν βασικά χαρακτηριστικά της. Ο Κουρεμένος τιµήθηκε µε τον Ταξιάρχη του Φοίνικος και το παράσηµο Λεγεώνος της Τιµής της Γαλλίας.

Το όνομα του αρχιτέκτονα ήρθε στην επικαιρότητα το 2007, όταν το Υπουργείο Πολιτισμού προέβη στον αποχαρακτηρισμό μιας μικρής πολυκατοικίας του στην Αθήνα, την οποία το ίδιο υπουργείο είχε χαρακτηρίσει ως «προστατευόμενο έργο τέχνης» το 1988 (το τότε Υπουργείο Χωροταξίας, Περιβάλλοντος και Δημ. Εργων την είχε ήδη χαρακτηρίσει «διατηρητέα» από το 1978). Ο λόγος ήταν ότι το οικοδόμημα αυτό, έργο του 1930, στην οδό Διονυσίου Αρεοπαγίτου 17 θα παρεμπόδιζε τη θέα της Ακρόπολης από το υπό ανέγερση Νέο Μουσείο της Ακρόπολης, και για αυτό θα ήταν προτιμότερη η κατεδάφισή του. Η απόφαση αυτή προκάλεσε πλήθος αντιδράσεων στον αρχιτεκτονικό κόσμο και μέρος της κοινής γνώμης, καθώς υποστηρίχθηκε ότι το έργο του Κουρεμένου αποτελούσε «ένα αξιόλογο δείγμα του ρεύματος της Art-Deco».

• Τοαντίστοιχο λήμμα στη Νέα Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια (Χάρη Πάτση), τόμος 16, σελ. 210
• Παπασταύρου, Ιουλία: «Ο αρχιτέκτων Βασίλειος Κουρεμένος» [1]

• «Η Μικρή Πολυκατοικία του Βασίλειου Κουρεμένου»
• Κατερίνας Τζάμου: «Βασίλειος Κουρεμένος και ταφική αρχιτεκτονική»