Tomasz Zarycki

Tomasz Paweł Zarycki (ur. 1 marca 1970 w Warszawie) – polski socjolog i geograf społeczny, profesor nauk społecznych.

Stopień doktora (socjologia) uzyskał w 1998 r. W 2009 r. uzyskał habilitację z socjologii. W 2018 r. otrzymał tytuł profesora nauk społecznych.

W latach 2012-2020 dyrektor Instytutu Studiów Społecznych Uniwersytetu Warszawskiego.

Był członkiem Narodowej Rady Rozwoju.

Prace Zaryckiego dotyczą relacji centro-peryferyjnych, analizy postkolonialnej i dyskursów orientalistycznych w Europie Środkowo-Wschodniej, teorii Bourdieu oraz roli inteligencji wśród elit.

Model stosunków centro-peryferyjnych

Jedną z głównych koncepcji rozwijanych przez Zaryckiego jest idea przestrzennych hierarchii władzy między obszarami centrum i peryferiami, które związane są z różnicami w zasobach i uprzywilejowaniu różnych rodzajów kapitałów (ekonomicznego, społecznego, kulturowego).

Podstawową rolę odgrywa kapitał ekonomiczny - i jego silna koncentracja w obszarach centrum zapewnia im dominację nad mniej zasobnymi w ten rodzaj kapitału peryferiami. Peryferie chroniąc się przed nadmierną władzą centrów przyjmują strategię wspierania innych rodzajów kapitałów (np. dowartościowując kapitał polityczny - podtyp kapitału społecznego, lub w szczególny sposób uprzywilejowując kapitał kulturowy). Przykładem kraju, w którym kompensacyjną rolę wobec kapitału ekonomicznego przyjmuje kapitał polityczny, jest Rosja. W Polsce w tej roli uprzywilejowany jest kapitał kulturowy (stąd też silna rola inteligencji w polskich elitach).

Ponieważ lokalne hierarchie nieekonomicznych kapitałów nie zmieniają faktu, że centra dominują nad peryferiami kapitałem ekonomicznym, w krajach peryferyjnych tworzy się napięcie społeczne związane z możliwością oparcia statusu społecznego na kryteriach centrum lub na kryteriach lokalnych. Stąd też częsty podział peryferyjnych elit na orientację "procentrową" i "antyperyferyjną" lub "properyferyjną" i "antycentrową".

• Kapitał kulturowy. Inteligencja w Polsce i w Rosji (2008)
• Peryferie. Nowe ujęcie symbolicznych zależności centro-peryferyjnych (2009)
• Ideologies of Eastness in Central and Eastern Europe (2014)
• Gra peryferyjna. Polska politologia w globalnym polu nauk społecznych (razem z Tomaszem Warczokiem, 2016)
• Totem inteligencki. Arystokracja, szlachta i ziemiaństwo w polskiej przestrzeni społecznej (razem z Rafałem Smoczyńskim, 2017)
• The Polish Elite and Language Sciences. A Perspective of Global Historical Sociology (2022)