Quick Facts
Biography
Tomasz Jan Wierzejski ps.: „Zgoda 2”, „Wiara 2” (ur. 30 marca 1911 w Rzeżycy, zm. 25 czerwca 1957 w Londynie) – oficer Wojska Polskiego II RP, Armii Andersa, Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie i Armii Krajowej, major saperów służby stałej, cichociemny.
Życiorys
Był synem Bronisława i Bronisławy z domu Przewuskiej. Uczył się w gimnazjum w Łukowie, Korpusie Kadetów w Modlinie i Korpusie Kadetów Nr 1 we Lwowie, gdzie zdał maturę. W 1930 roku wstąpił do Szkoły Podchorążych Saperów. Służył w batalonie mostowym w Kazuniu.
We wrześniu 1939 roku dowodził 12 Samodzielną Kompanią Pontonową w ramach 8 Dywizji Piechoty. Prawdopodobnie po rozproszeniu dywizji 4 września dostał się do niewoli niemieckiej, z której uciekł. 17 września został aresztowany przez siły radzieckie. Skazano go w Moskwie na 8 lat więzienia i zesłano do łagru. Po podpisaniu układu Sikorski-Majski został zwolniony i w lutym 1942 roku przydzielony do 2 Batalionu Saperów Armii Andersa na stanowisko oficera wyszkolenia, a od listopada tego roku pełnił funkcję referenta w Dowództwie Saperów Armii. W lipcu 1943 roku został przeniesiony na stanowisko I oficera technicznego 5 Brygady Saperów.
Zgłosił się do służby w kraju. Po przeszkoleniu w dywersji został zaprzysiężony 14 lutego 1944 roku w Oddziale VI Sztabu Naczelnego Wodza i przetransportowany do Głównej Bazy Przerzutowej w Brindisi we Włoszech. Zrzutu dokonano w nocy z 21 na 22 maja 1944 roku w ramach operacji „Weller 29” dowodzonej przez mjra naw. Eugeniusza Arciuszkiewicza (zrzut na placówkę „Kos” położoną w okolicy wsi Wierzbno). Do 15 czerwca przechodził aklimatyzację w Warszawie. Dostał przydział do batalionu „Czata 49" z przeznaczeniem do bazy zaopatrzenia w Wilnie. Wyjechał 20 lipca, jednak nie mogąc się przedrzeć przez front, wrócił następnego dnia do Warszawy. 29 lipca przydzielono go ponownie do „Czaty 49" na stanowisko dowódcy plutonu kadrowego.
W czasie powstania warszawskiego walczył jako dowódca plutonu w batalionie „Czata 49" w Zgrupowaniu „Radosław”. 19 sierpnia był zasypany i kontuzjowany w wyniku wybuchu goliata na rogu ulic Zakroczymskiej i Konwiktorskiej. 26 sierpnia został znów ranny i umieszczony w szpitalu polowym. 3 września powrócił do jednostki, na stanowisko dowódcy kompanii i saperów w Zgrupowaniu „Radosław”. 8 września został zastępcą dowódcy batalionu „Czata 49". Walczył później na Czerniakowie.
Po kapitulacji powstania przebywał w obozach niemieckich, m.in. w Oflagu VII A Murnau, skąd został uwolniony 29 kwietnia 1945 roku przez wojska amerykańskie. 6 maja 1945 roku zameldował się w Oddziale VI Sztabu Naczelnego Wodza w Londynie. Wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych pod brytyjskim dowództwem. Osiedlił się w Wielkiej Brytanii. Zginął w wypadku samochodowym.
Był autorem wspomnień: 10 minut namysłu, Kto jak nie łączniczka, Z Czatą 49 na Starym Mieście opublikowanych w książce pt. Drogi cichociemnych... (wyd. I, II, III, Veritas, Londyn, 1954, 1961, 1972, Bellona, Warszawa, 1993, 2008).
Awanse
- podporucznik – ze starszeństwem z dniem 15 sierpnia 1932 roku
- porucznik – ze starszeństwem z dniem 19 marca 1937 roku
- kapitan – ze starszeństwem z dniem 3 maja 1943 roku
- major – 3 października 1944 roku, awans nominacyjny z 4 września 1944 roku z uzasadnieniem: Wybitny oficer. Zrównoważony, obowiązkowy, niezawodny w spełnianiu zleconych mu zadań. Posiada posłuch w szeregach mimo najkrytyczniejszej sytuacji bojowej. Odważny. We wszystkich akcjach Czaty brał wybitny udział. Pozostawał w linii mimo parokrotnych ran.
Odznaczenia
- Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Miliari – wniosek odznaczeniowy dowódcy batalionu mjr. „Witolda” (Tadeusz Runge) z 4 września 1944 roku z uzasadnieniem: Wybitnie odważny oficer, który mężną i zdecydowaną odwagą dawał doskonały wzór dla podkomendnych w ostatnio przeprowadzanych, wśród najcięższych warunków, akcjach obronnych przy ul. Przebieg na Muranowie oraz przy ul. Sapieżyńskiej. Trzykrotnie ranny. Odznaczony na mocy rozkazu Dowódcy AK nr 412 z 9 września 1944 roku
- Krzyż Walecznych – dwukrotnie, we wrześniu 1939 roku i w sierpniu 1944 roku (wniosek odznaczeniowy z 12 sierpnia).
Przypisy
Bibliografia
- Krzysztof A. Tochman: Słownik biograficzny cichociemnych. T. 4. Zwierzyniec – Rzeszów: Obywatelskie Stowarzyszenie „Ostoja”, 2011, s. 227–228. ISBN 978-83-933857-0-6.
- Jędrzej Tucholski: Cichociemni. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”, 1984, s. 432. ISBN 83-211-0537-8.
- Jędrzej Tucholski: Cichociemni 1941–1945 – Sylwetki spadochroniarzy. Wojskowy Instytut Historyczny, s. 230–231.