Theodoros Tsakiridis

Ο Θεόδωρος Τσακιρίδης ή Μπάρμπα Θόδωρος ήταν Έλληνας οπλαρχηγός που συμμετείχε στην Εθνική Αντίσταση μέσα από τις τάξεις των εθνικιστικών και αντικομμουνιστικών αντάρτικων τμημάτων του Αντών Τσαούς στις περιοχές της Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης και αργότερα συμμετείχε στον Εμφύλιο Πόλεμο ως Ταγματάρχης του Εθνικού Στρατού.

Ο Τσακιρίδης, γεννήθηκε το 1894 στην Μπάφρα του Πόντου και σε νεαρή ηλικία έλαβε μέρος στο αντάρτικο των Ελλήνων του Πόντου της περιόδου 1916 - 1922. Μετά την ανταλλαγή πληθυσμών μεταξύ Ελλάδος και Τουρκίας στο πλαίσιο της συνθήκης της Λωζάνης, ο Τσακιρίδης εγκαταστάθηκε μαζί με την οικογένειά του στην Ελλάδα και συγκεκριμένα στη Νέα Μπάφρα Σερρών στις υπώρειες του Παγγαίου. Ο ίδιος διέθετε ιδιαίτερο κύρος και επιρροή ανάμεσα στις τάξεις των συντοπιτών του ενώ ήδη από την περίοδο του μεσοπολέμου ήταν επικεφαλής ένοπλης ομάδας συγχωριανών του, η οποία μάλιστα συμμετείχε και στο βενιζελικό Κίνημα του 1935.

Οι πρώτες ενέργειες

Μετά την κατάρρευση του μετώπου τον Απρίλιο του 1941 ένεκα της γερμανικής εισβολής στην Ελλάδα, ο Τσακιρίδης και οι άνδρες του προμηθεύτηκαν όπλα από τα εγκαταλελειμμένα οχυρά της γραμμής Μεταξά και μετά την εκδήλωση των πρώτων βουλγαρικών αντιποίνων στην ευρύτερη περιοχή, μεταβαίνουν αρχικά για μια εβδομάδα στην γερμανοκρατούμενη ζώνη και έπειτα στο Παγγαίο όρος όπου με ορμητήριο τη θέση Πηγαδίτσια δημιούργησε ισχυρή αντάρτικη ομάδα που στις αρχές του 1942 αριθμούσε περίπου 35 με 50 άνδρες.

Η σύγκρουση με τον ΕΛΑΣ

Ήδη από το καλοκαίρι του 1943, οι σχέσεις μεταξύ του τοπικού ΕΛΑΣ και των εθνικιστών ανταρτών διέρχονταν κρίση η οποία πήγαζε από τη συμπεριφορά του ΕΛΑΣ έναντι των εθνικιστών οπλαρχηγών αλλά και την απαίτηση του προς τα εθνικιστικά τμήματα του Παγγαίου, του Συμβόλου και του Μποζ Νταγ, είτε να προσχωρήσουν σε αυτόν είτε να διαλυθούν. Κάτω από την πίεση αυτή, ο Τσακιρίδης αλλά και άλλοι ντόπιοι οπλαρχηγοί προσχωρούν στον ΕΛΑΣ, διατηρώντας ωστόσο, έπειτα από αίτημά τους που έγινε σεβαστό, την αυτονομία τους.

Τον Δεκέμβριο του 1943, το Γραφείο Περιοχής Ανατολικής Μακεδονίας - Θράκης του ΚΚΕ αποφασίζει την οριστική διάλυση των ανεξαρτήτων αντάρτικων σχηματισμών του Παγγαίου, εκ των οποίων κυριότερος ήταν αυτός του Τσακιρίδη. Έτσι, έπειτα από μια άκαρπη συνάντηση που διεξήχθη την 14η Δεκεμβρίου, δύο ημέρες αργότερα ισχυρά τμήματα του ΕΛΑΣ χτυπούν και εκτοπίζουν από την περιοχή τον Τσακιρίδη και τους αντάρτες του οι οποίοι αναγκάζονται να καταφύγουν στο Τσαλ Νταγ όπου βρίσκονταν άλλα εθνικιστικά τμήματα με επικεφαλής τον επίσης καταγόμενο από την Μπάφρα του Πόντου, Αντών Τσαούς.

Η απάντηση του Τσακιρίδη ήταν άμεση καθώς θα συμμετάσχει στις αιματηρές επιχειρήσεις των εθνικιστών κατά του ΕΛΑΣ τον Ιανουάριο του 1944 σε Τσαλ Νταγ και Μποζ Νταγ που είχαν ως αποτέλεσμα να χάσουν τη ζωή τους αρκετοί ελασίτες, ανάμεσα στους οποίους συγκαταλέγονταν και οι επικεφαλής των τμημάτων.

Εντατικοποίηση της αντιστασιακής δράσης

Με την εδραίωση των εθνικιστών ανταρτών στα βουλγαροκρατούμενα εδάφη και στα πλαίσια της προσπάθειας συντονισμού, ο Τσακιρίδης αναλαμβάνει τη διοίκηση του Αρχηγείου του Παγγαίου έχοντας όμως μέχρι και τον Αύγουστο του 1944 την έδρα του στο Τσαλ Νταγ. Κατά τα τέλη Απριλίου ενίσχυσε τα τμήματα του Κωνσταντίνου Βασιλειάδη που αντιμετώπιζαν βουλγαρικές δυνάμεις στο Κρυονέρι Καβάλας, ενώ τον Αύγουστο, στα πλαίσια της αναδιοργάνωσης των εθνικιστών ανταρτών, αναλαμβάνει τη διοίκηση του Ανεξάρτητου Τάγματος Παγγαίου.

Στις 27 Αυγούστου στην πεδιάδα των Φιλίππων, ένοπλοι αλλά και άοπλοι αντάρτες του Τσακιρίδη, στην προσπάθειά τους να μεταβούν στο Τσαλ Νταγ για να προμηθευτούν πολεμοφόδια έπεσαν σε ενέδρα των δυνάμεων Κατοχής καταφέρνοντας ωστόσο να ξεφύγουν.

Τον Σεπτέμβριο του 1944, ο Τσακιρίδης θα δεχτεί επίθεση από τις συνασπισμένες δυνάμεις ΕΛΑΣ και Βουλγάρων, που μετά από την εγκαθίδρυση, στις 9 Σεπτεμβρίου, στη Σόφια φιλοσοβιετικού καθεστώτος κήρυξαν επίσημα τον πόλεμο στις δυνάμεις του Άξονα και θεωρούνταν πλέον σύμμαχοι, ενώ θα δεχτεί επίθεση από τον ΕΛΑΣ και κατά τον Δεκέμβριο του ίδιου έτους με αποτέλεσμα να αναγκαστεί να καταφύγει με τους άνδρες του στα ορεινά της Δράμας όπου παρέμεινε μέχρι τη Συμφωνία της Βάρκιζας τον Φεβρουάριο του 1945.

Κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου, θα συμμετάσχει στο πλευρό των κυβερνητικών δυνάμεων με το βαθμό του ταγματάρχη.

• Μαραντζίδης Νίκος (2001) Γιασασίν Μιλλέτ - Ζήτω το Έθνος, Προσφυγιά, Κατοχή και Εμφύλιος: Εθνοτική ταυτότητα και πολιτική συμπεριφορά στους τουρκόφωνους ελληνορθόδοξους του Δυτικού Πόντου, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης.
• Παπαθανασίου Παρμενίων (1997) Για τον ελληνικό Βορρά, Μακεδονία 1941-44: Εθνική αντίσταση και τραγωδία: Το ανέκδοτο αρχείο-ημερολόγιο του τότε ταγματάρχη Γιάννη Παπαθανασίου ιδρυτικού μέλους της οργανώσεως ΥΒΕ/ΠΑΟ, εκδόσεις Παπαζήσης, τόμος Β'.
• Χατζηαναστασίου Τάσος (2003) Αντάρτες και καπετάνιοι. Η εθνική αντίσταση κατά της βουλγαρικής κατοχής της Ανατολικής Μακεδονίας και της Θράκης, 1942-1944, εκδ. αδελφών Κυριακίδη, ISBN 960-343-703-4
• Χατζηαναστασίου Τάσος (2006) "Οι εθνικιστές οπλαρχηγοί στη βουλγαροκρατούμενη Μακεδονία και Θράκη", στο Μαραντζίδης Νίκος (επιμ.) Οι άλλοι καπετάνιοι Αντικομουνιστές ένοπλοι στα χρόνια της Κατοχής και του Εμφυλίου, Βιβλιοπωλείον της Εστίας, σσ. 297-373, ISBN 13 978-960-05