Suriya Chinaphan

สุริยา ชินพันธุ์ มีชื่อจริงคือ ธนยศ ชินพันธุ์ (ชื่อเดิม: ประมูล ชินพันธุ์) มีชื่อเล่นว่า "ตุ้ย" หรือ "เอ" เป็นนักแสดง และนักร้องชาวไทย

สุริยาเกิดเมื่อวันที่ 19 พฤศจิกายน พ.ศ. 2495 ที่ตำบลหมากแข้ง อำเภอเมือง จังหวัดอุดรธานี เป็นลูกชายคนที่ 3 ในจำนวนพี่น้องทั้งหมด 6 คนซึ่งเป็นชาย 4 หญิง 2 ในบรรดาลูก ๆ ของนายวิบูลย์และนางจิตรา ชินพันธุ์ สำเร็จการศึกษาระดับ มศ.3 จากโรงเรียนอุดรพิทยานุกูล เมื่อจบแล้วได้ช่วยกิจการทางบ้าน คือคุมรถโดยสารระหว่างจังหวัด บางครั้งก็ทำหน้าที่พนักงานขับเอง จนกระทั่งอายุได้ 17 ปี อยากเป็นทหาร จึงไปสมัครเป็นทหารที่จังหวัดลพบุรี แต่สอบตกสัมภาษณ์ จึงไปหาอาซึ่งเป็นนายแพทย์ที่จังหวัดนครสวรรค์ ชื่อ น.พ.จรูญ ชินพันธุ์ ช่วยดูแลคนใข้ในคลินิกของอาที่ตัวอำเภอเมืองนครสวรรค์ ด้วยความที่ชื่นชอบเพลงลูกทุ่ง ประกอบกับมีหน่วยก้านพอที่จะเป็นดาราได้ อาจึงฝากฝังให้ ในที่สุดก็ได้เข้ากรุงเทพมหานครเพื่อฝึกการเป็นนักแสดง พร้อมกับ นัยนา ชีวานันท์ ที่วังละโว้ ของพระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอนุสรมงคลการ (เสด็จพระองค์ชายเล็ก) โดยทำการฝึกพร้อมกับ สรพงษ์ ชาตรี โดยครั้งนี้ถือเป็นการเดินทางเข้ากรุงเทพมหานครเป็นครั้งแรกในชีวิตของสุริยาด้วย

เมื่อเข้ามาในกรุงเทพมหานครแล้ว ได้อยู่ในสังกัดของช่อง 4 บางขุนพรหม โดยระยะแรกใช้ชื่อจริงเลยว่า "ประมูล ชินพันธุ์" ได้ร้องเพลงลูกทุ่งกรุงไทย เมื่อเริ่มมีชื่อเสียงบ้างแล้ว จึงได้ลองเล่นละครโทรทัศน์เรื่องแรก คือ "เลือดทาแผ่นดิน" พร้อมกับเปลี่ยนชื่อเป็น "สุริยา ชินพันธุ์" จากการตั้งชื่อให้ของสุวัฒน์ วรดิลก พร้อมกับฝึกฝนการแสดงไปด้วย เช่นการฝึกกระบี่กระบองในละครแนวจักร ๆ วงศ์ ๆ กับ กำธร สุวรรณปิยะศิริ

มีโอกาสแสดงภาพยนตร์ครั้งแรกจากเรื่อง "สวนสน" จากการชักชวนของครูชาลี อินทรวิจิตร โดยประกบคู่กับ ช้องมาศ ภุมรา ซึ่งเป็นนางเอก ทำให้มีชื่อเสียงเป็นอย่างมาก จากนั้นก็มีผลงานออกมาเรื่อย ๆ ตามมาทั้งภาพยนตร์และละครโทรทัศน์ เช่น "ผยอง", "ลูกเจ้าพระยา", "มือปืนนมสด", "นักเลงสามสลึง" และที่ประสบความสำเร็จมากที่สุด คือ "มนต์รักแม่น้ำมูล" ในปี พ.ศ. 2521 โดยแสดงประกบคู่กับ สมบัติ เมทะนี ซึ่งเป็นพระเอกอีกคนด้วย ซึ่งในเรื่องตัวละครของสุริยาต้องร้องเพลง แต่ผู้ที่ขับร้องจริง ๆ คือ สนธิ สมมาตร จนผู้คนเข้าใจผิดว่าเป็นเสียงของสุริยา

หลังจากนั้น สุริยา ก็ได้มีผลงานทางละครโทรทัศน์แนวจักร ๆ วงศ์ ๆ อีกหลายเรื่องทาง ช่อง 7 เช่น "สิงหไกรภพ" (คู่กับ ดวงพร เอกศาสตร์), "ไชยเชษฐ์" (คู่กับ ผุสรัตน์ ดารา) กับช่อง 3 เช่น"ชะนีน้อย" (คู่กับ ผุสรัตน์ ดารา) ฯลฯ โดยเป็นทั้งผู้จัด, ผู้กำกับฯ และแสดงเอง และได้รับรางวัลเมขลาจากเรื่อง "โอรสหมาป่า"

ในส่วนของผลงานเพลง สุริยา ยังเป็นเจ้าของเสียงต้นฉบับในเพลง "รักเก่าที่บ้านเกิด" เป็นคนแรกอีกด้วย ซึ่งเพลงนี้ต่อมาได้มีนักร้องในรุ่นหลังหลายคนนำกลับมาร้องใหม่ และต่อมาได้ก่อตั้งวงดนตรีลูกทุ่งขึ้นมาด้วย ประสบความสำเร็จอยู่ได้ 3 ปีก่อนจะยุบวงลงในที่สุด พร้อมกับปัญหาสุขภาพที่เข้ามา นอกจากนี้ยังเคยขึ้นคอนเสิร์ต เอกชัย ศรีวิชัย พ.ศ. 2546-2548

ชีวิตครอบครัว สุริยา ชินพันธุ์ สมรสกับ ระพีพรรณ เปรมรัศมี มีบุตรด้วยกันทั้งหมด 2 คน เป็นชาย 1 หญิง 1 ซึ่งมีครอบครัวกันหมดแล้ว สุริยา ไม่ได้มีผลงานในวงการบันเทิงอีกเนื่องจากก่อนหน้านี้ได้ป่วยเป็นโรคเส้นเลือดในสมองอุดตัน จนกระทั่งมีอาการอัมพฤกษ์ ภรรยาก็เลิกรากันไป จึงได้รับความช่วยเหลือจาก สรพงษ์ ชาตรี เพื่อนนักแสดงร่วมรุ่น เมื่อหายเป็นปกติ สุริยาหาเลี้ยงชีพด้วยอาชีพสารพัด ทั้งขับแท็กซี่, ทำร้านอาหาร, เป็นผู้จัดละครโทรทัศน์

ในช่วงหลัง สุริยาป่วยเป็นโรคไวรัสซีที่ตับ และอีกหลายโรค ต้องรับประทานยาเป็นจำนวนมากและเข้ารับตรวจสุขภาพเป็นประจำในทุกเดือน ต้องหาเลี้ยงชีพด้วยการขายรองเท้ามือสองและเสื้อผ้ามือสองตามตลาดนัดจังหวัดต่าง ๆและรับจ้างร้องเพลงบ้างตามงานต่าง ๆ แล้วแต่ผู้ว่าจ้าง และได้อยู่กินกับ บูรพา ชินพันธุ์ ภรรยาคนปัจจุบันมานานกว่า 20 ปี ซึ่งทั้งคู่ไม่มีบุตรด้วยกันที่บ้านพักส่วนตัวที่ย่านคลองสาม ตำบลลาดสวาย อำเภอลำลูกกา จังหวัดปทุมธานี โดยภรรยาไม่ได้ทำงานเนื่องจากเคยป่วยเป็นมะเร็งมาก่อนเหมือนกัน และลาออกจากงานประจำเพื่อดูแลสุริยาโดยเฉพาะ ทำให้สุริยาต้องเป็นเรี่ยวแรงหลักในการหาเลี้ยงชีพแต่เพียงผู้เดียว

เมื่อวันที่ 31 พฤษภาคม พ.ศ. 2565 บิณฑ์ บรรลือฤทธิ์ ได้แจ้งข่าวว่า สุริยาป่วยด้วยโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 (โควิด-19) มากว่า 5 วันแล้ว และเชื้อลงปอด ทำให้ต้องเข้ารับการรักษาในห้องไอซียูของโรงพยาบาลแห่งหนึ่ง จนกระทั่งบิณฑ์ได้แจ้งข่าวว่าสุริยาเสียชีวิตเมื่อช่วงเช้าของวันอาทิตย์ที่ 5 มิถุนายน สิริอายุ 69 ปี ทำให้ต้องมีพิธีฌาปนกิจศพทันทีในวันเดียวกัน ตามมาตรการของกระทรวงสาธารณสุข ที่เมรุวัดคลองชัน โดย พล.ต.ท.คำรณวิทย์ ธูปกระจ่าง นายกองค์การบริหารส่วนจังหวัดปทุมธานี เดินทางมาเป็นประธานในพิธี

• พ.ศ. 2515 - สวนสน รับบท นาวิน
• พ.ศ. 2515 - ลูกชู้
• พ.ศ. 2516 - ขอบฟ้าเขาเขียว
• พ.ศ. 2517 - สาวสิบเจ็ด
• พ.ศ. 2517 - คนกินเมีย รับบท อุทาน
• พ.ศ. 2517 - คู่หู
• พ.ศ. 2517 - ดอกคูนเสียงแคน รับบท คำรณ
• พ.ศ. 2517 - ใครจะร้องไห้เพื่อฉัน
• พ.ศ. 2517 - ตะวันรอนที่หนองหาร รับบท พล
• พ.ศ. 2517 - ทองประกายแสด รับบท บันเทิง / มิตร
• พ.ศ. 2517 - คุณครูที่รัก
• พ.ศ. 2517 - ประทีปอธิษฐาน รับบท กล
• พ.ศ. 2518 - ผยอง
• พ.ศ. 2518 - เหยื่ออารมณ์ รับบท ตะวัน
• พ.ศ. 2518 - สาวเจ้าพยัคฆ์
• พ.ศ. 2518 - ข้าวนอกนา รับบท ป่าน
• พ.ศ. 2518 - ทางโค้ง รับบท วันสว่าง
• พ.ศ. 2518 - เผ็ด รับบท ราเมธ
• พ.ศ. 2518 - ลูกผู้ชาย
• พ.ศ. 2519 - น้ำตาหยดสุดท้าย
• พ.ศ. 2519 - กระดังงากลีบทอง รับบท รักศักดิ์
• พ.ศ. 2519 - 17 ทหารกล้า
• พ.ศ. 2519 - เจ้าแม่
• พ.ศ. 2519 - น้ำตาลใกล้มด
• พ.ศ. 2519 - ช่องว่างระหว่างหัวใจ
• พ.ศ. 2519 - อีสาวอันตราย รับบท ปราการ
• พ.ศ. 2519 - นักเลงสามสลึง รับบท ปราย
• พ.ศ. 2519 - วัยอันตราย
• พ.ศ. 2520 - ตบะแตก รับบท อิทธิพล
• พ.ศ. 2520 - มนต์รักแม่น้ำมูล รับบท แคน
• พ.ศ. 2520 - พ่อตาปืนโต รับบท ทิว
• พ.ศ. 2520 - ลูกเจ้าพระยา
• พ.ศ. 2520 - แม่ดอกกัญชา รับบท สมไทย
• พ.ศ. 2520 - สิงห์สำออย รับบท ทีม
• พ.ศ. 2520 - ศึก 5 เสือ รับบท กนก
• พ.ศ. 2521 - 15 หยกๆ 16 ไม่หย่อน รับบท นัทที
• พ.ศ. 2521 - มือปืนนมสด รับบท หนาม
• พ.ศ. 2521 - ทายาทป๋องแป๋ง
• พ.ศ. 2521 - แตกหนุ่ม แตกสาว รับบท ปัทมรินทร์
• พ.ศ. 2521 - อาณาจักรนักเลง รับบท หัวหน้าเดชา
• พ.ศ. 2521 - ทีเด็ดคู่เขย
• พ.ศ. 2521 - ถล่มวังข่า
• พ.ศ. 2521 - ลูกทุ่งเพลงสวรรค์
• พ.ศ. 2521 - ขุนกระทิง รับบท ไอ้กร๊วก
• พ.ศ. 2521 - เสียสาว รับบท นาวิน
• พ.ศ. 2521 - ไอ้ 8 นิ้ว
• พ.ศ. 2521 - โตไม่โตซัดดะ
• พ.ศ. 2521 - มันส์เขาล่ะ รับบท เจ้าสุย
• พ.ศ. 2522 - ตลุมบอน รับบท แสน
• พ.ศ. 2522 - เพลงสุดท้าย
• พ.ศ. 2523 - ตาพระยาบ้าเลือด
• พ.ศ. 2524 - ใครกำหนด
• พ.ศ. 2525 - มันมาจากโลกันต์
• พ.ศ. 2527 - ลูกสาวคนใหม่ รับบท พริก
• พ.ศ. 2529 - วันแห่งความรัก
• พ.ศ. 2554 - ปัญญา เรณู รับบท พ่อของเปว

• รักเก่าที่บ้านเกิด

• คอนเสิร์ต ลูกทุ่งจ๋ามหาสนุก (21 – 22 เมษายน 2555)

• 2519 - ลูกคนยาก (ช่อง 7)
• 2526 - น้ำฝน (ช่อง 5)
• 2530 - เจ้าชายน้อย (ช่อง 3)
• 2531 - พยัคฆ์สองแผ่นดิน (ช่อง 3)
• 2531 - โอรสหมาป่า (ช่อง 3)
• 2533 - กตัญญูประกาศิต (ช่อง 3)
• 2534 - คู่ทรหด (ช่อง 5)
• 2538 - นางสิบสอง (ช่อง 5)
• 2539 - มาหยารัศมี (ช่อง 3)

• เพลง รักเก่าที่บ้านเกิด (ต้นฉบับโดย สุริยา ชินพันธุ์)