Stephanus Petrus Malherbe

Ds. Stephanus Petrus Malherbe (Daljosafat, Paarl, Desember 1863 - Darling, 20 September 1927) was 'n leraar in die Nederduitse Gereformeerde Kerk van 1888 tot 1925.

Ds. Malherbe is in Daljosafat by die Paarl gebore as die enigste kind van sy ouers. Sy teologiese opleiding het hy aan die Kweekskool op Stellenbosch geniet van 1885 tot 1888. Sy eerste gemeente was Kruisvallei op Tulbagh, waar hy in 1888 georden en bevestig is. In dieselfde jaar is hy getroud met Jacomina H. Loubser, destyds woonagtig op Stellenbosch, maar gebore op die plaas Oortmanspos in die Koeberg. Uit dié huwelik is twee dogters gebore (mevv. V. van Breda en Vowles) en 'n seun (S.P. Malherde).

Einde 1894 is hy beroep na die NG gemeente Philadelphiain die Swartland. Hy het die beroep aanvaar en op 13 Desember 1894 is hy in die plaaslike kerkgebou bevestig. Ds. J.H. Neethling van Stellenbosch het die bevestigingsrede uitgespree. Op dieselfde dag nog is hy op die kerkraadsvergadering verwelkom.

As voorsitter van die plaaslike skoolkommissie op Tulbagh en lid van die Kaapse Skoolraad het ds. Malherbe, toe maar pas oor die 30 jaar, hom met jeugdige geesdrif aan die saak van die onderwys en opvoeding in die gemeente gewy. Dit was byvoorbeeld in sy tyd, in 1900, en hoofsaaklik deur sy bemoeiing dat 'n nuwe skoolgebou op die dorpie Philadelphia opgerig is. Hy was in 1899 ook die stigter van die sustentasiefonds wat met die gemeente se 75-jarige bestaan in 1938 reeds £1 000 beloop het. In sy tyd is die sogenaamde doktershuis gebou op voorstel van broeder J.W. Loubser van die plaas uitkyk. Verskeie lidmate het 'n behoefte aan 'n plaaslike geneesheer gevoel. Op 'n gemeentevergadering in April 1899 is aanbeveel dat daar deur die kerkraad 'n huis geskik vir 'n dokter op die plaaslike kerkgrond gebou word. Binne enkele maande is beloftes van meer as £400 vir die onderneming uit die gemeente ontvang. Die kerkraad het die tender van £620 van die heer Beydervellen aangeneem en in Julie die volgende jaar is die doktershuis voltooi. Tussen 1900 en 1911 het vyf dokters agtereenvolgens in die huis gewoon, maar toe dit na die dood van dr. Duthie vrugteloos geblyk het vir die kerkraad om 'n dokter na die dorpie te trek, is die doktershuis in 1913 verkoop.

Ook in ds. Malherbe se tyd (1904) het die kerkraad 'n poskantoor op die dorp gebou en dit tot 1914 af aan die regering verhuur, toe dit aan die regering verkoop is.

Die Anglo-Boereoorlog

Die Anglo-Boereoorlog (1899-1902) het tot 'n mate 'n nadelige uitwerking op die gemeente gehad. Ds. Malherbe en sy kerkraad is byvoorbeeld "weens landsomstandighede" genoodsaak om in Februarie 1902 af te sien van die jaarlikse kerkbasaar. In hierdie tyd het ds. Winter, wat weens die Driejarige Oorlog sy gemeente, Hartbeesfontein, in die Transvaal moes verlaat, vir 'n tyd lank as banneling met gesin op Koeberg moes kom vertoef. Ná die beëindiging van die oorlog het die kerkraad 'n brief van dié van Hartbeesfontein ontvang waarin die gemeente bedank is vir wat hulle vir die leraar gedoen het tydens sy bannelingskap.

Philadelphia se leraar en gemeente het ook hul deel bygedra om hul volksgenote in die Vrystaat en Transvaal wat deur die oorlog geruïneer is, weer op die been te bring. In Oktober 1903 is byvoorbeeld 'n basaar gehou vir die noodlydendes in die Noorde, en die kerkraad het later selfs £50 afgestaan vir die Emily Hobhousefonds.

Afskeid van Philadelphia

Ná 'n geseënde dienstyd van byna 12 jaar het ds. Malherbe 'n beroep na die NG gemeente Steynsburg in die Noordoos-Kaap aangeneem. Hy ontvang sy demissie op Philadelphia op 26 November 1906. Sy afskeidspreek aan die gemeente was na aanleiding van Matt. 13:20. Mev. Van Breda van Darling, ds. Malherbe se dogter, het die volgende bydrae gelewer oor die gesin se verblyf op Philadelphia vir die gemeente 75-jarige gedenkboek: "Daar was nie meer as twaalf huisgesinne op die dorp nie ... Die pastorie was soos 'n klein plasie.herinner my baie goed hoedat vader Sondagaande vir die kleurlinge diens in die kerksaal gehou het en hoe dikwels in die somer ons met ons teruggaan en meer dan een nagslang teëgekom het op die pad en moeder en die kinders dan gehardloop het. "Moscow" en "Harry" was die twee wit perde wat voor vader se kar getrek en waarmee hy die gemeente met huisbesoek deurgegaan het."

In sy laaste werkkring, die NG gemeente Steynsburg, het ds. Malherbe 18 jaar lank met toewyding gearbei. Hier het hy hom onder meer beywer vir nouer samewerking tussen die mededingende skole, waarvan die gevolg die stigting van die Hoërskool Paul Kruger was (sien Normaalskool, Steynsburg).

Ná die dood van sy eggenote in 1921, het suikersiekte ds. Malherbe se gesondheid sodanig belemmer dat hy in 1925 verplig is om sy emeritaat te aanvaar. Gedurende die laaste twee jaar van sy lewe het hy meestal ingewoon by sy dogter mev. Van Breda op Darling. Al was hy teen die einde van sy lewe feitlik blind weens bogenoemde kwaal, het hy nog een en ander maal preekbeurte op Darling waargeneem. Sy allerlaaste preek was oor 2 Korintiërs 6:1: "Ons vermaan julle dat jul die genade van God nie tevergeefs mag ontvang nie."

In die nag van 20 September 1927 is hy plotseling aan hartverlamming oorlede in die ouderdom van amper 64 jaar. Sy stoflike oorskot rus in die begraafplaas op Steynsburg langs dié van sy eggenote.

• (af) Smit, ds. A.P.. 1938. Gedenkboek van die Ned. Geref. Gemeente Philadelphia (1863-1938). Philadelphia: Die NG Kerkraad.