Stefan Szwedowski

Stefan Szwedowski ps. Wojciech, Szwed (ur. 26 grudnia 1891 w Piotrkowie Trybunalskim, zm. 27 maja 1973 w Warszawie) – działacz związkowy i syndykalistyczny, uczestnik powstania warszawskiego.

W 1905 uczestniczył w strajku szkolnym. Od 1911 był notowany przez carską Ochranę jako działacz konspiracji młodzieżowej. Aresztowany przez władze rosyjskie i więziony od 1913 do 1915. W 1915 wstąpił do batalionu warszawskiego POW. Pod koniec I wojny światowej należał do kierownictwa konspiracyjnego Związku Młodzieży Polskiej „Zet”.

W 1919 ukończył studia prawnicze na Uniwersytecie Warszawskim. Od 1922 był współorganizatorem Związku Obrony Kresów Zachodnich i Związku Rad Ludowych. Od 1929 był wiceprezesem Rady Polaków z Zagranicy.

Od 1931 był działaczem Związku Związków Zawodowych, członkiem tzw. „zetowego skrzydła syndykalistycznego”. Od 1935 do 1939 był członkiem Centralnego Wydziału Zawodowego ZZZ.

W październiku 1939 był jednym z założycieli Związku Syndykalistów Polskich, a od 1943 pełnił funkcję sekretarza głównego ZSP. Był przedstawicielem Związku w Radzie Pomocy Żydom „Żegota”. Od 1942 organizował tajny Polski Związek Zachodni.

W lutym 1944 został wiceprzewodniczącym Centralizacji Stronnictw Demokratycznych, Socjalistycznych i Syndykalistycznych.

Walczył w powstaniu warszawskim w stopniu porucznika, w szeregach 104 kompanii syndykalistów AK. Po przejściu kanałami do Śródmieścia organizował Syndykalistyczne Porozumienie Powstańcze.

Po wojnie wraz z innymi syndykalistami pracował w działającej do 1948 łódzkiej Spółdzielni Wydawniczej „Słowo”, a następnie innych spółdzielniach pracy. W 1950 Urząd Bezpieczeństwa podjął wobec Szwedowskiego działania śledcze, mające przygotować proces o organizowanie „spisku w kierownictwie komunistycznym w czasie II wojny”. W lipcu 1953 podjęto decyzję o aresztowaniu. Brak jednak informacji o pobycie Szwedowskiego w więzieniu. W 1973 tuż przed śmiercią Szwedowskiego SB rozpatrywała podjęcie czynności mających na celu przejęcie archiwum ruchu anarchosyndykalistycznego.

• Krzyż Niepodległości
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski
• jako kierownikowi Okręgu Środkowego Związku Obrony Kresów Zachodnich w Warszawie – Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1928) – za zasługi na polu pracy niepodległościowej
• Krzyż Walecznych
• Złoty Krzyż Zasługi (1937) – za zasługi na polu pracy społecznej
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
• Krzyż Legionowy.

• Tomasz Latos: Stefan Szwedowski. W: Polski Słownik Biograficzny. T. 49. Warszawa-Kraków: Instytut Historii PAN, 2014, s. 469–472. ISBN 978-83-63352-25-7.
• Paweł LewP.L. Marek Paweł LewP.L., Na krawędzi życia. Wspomnienia anarchisty z lat 1943–1944, Kraków 2006, ISBN 83-922244-1-8 .
• Grzegorz Zackiewicz: Syndykalizm w polskiej refleksji i rzeczywistości politycznej I połowy XX wieku. Kraków: 2013. ISBN 978-83-7730-088-6.