Quick Facts
Biography
Stefan Elek, właśc. István Elek (ur. 28 sierpnia 1917 w Nagyzsám na Węgrzech - obecnie Jamu Mare w Rumunii) – węgierski kreślarz i tłumacz.
Życiorys
Dzieciństwo i wczesna młodość
Urodził się we wsi Nagyzsám na terenie Austro-Węgier, jako syn administratora wielkich majątków ziemskich. W wieku 7 lat przeniósł się wraz z rodzicami do Budapesztu, gdzie rozpoczął naukę w szkole powszechnej. W Debreczynie ukończył szkołę średnią i odbył dwuletnią służbę wojskową. Po ukończeniu służby wojskowej rozpoczął w 1938 roku studia w Węgierskim Królewskim Instytucie Ogrodniczym, uzyskując dyplom inżyniera ogrodnika. W 1941 roku, po studiach, wydzierżawił kilkanaście hektarów ziemi w Nagyvárad.
II wojna światowa
23 marca 1944 roku został zmobilizowany i przydzielony do służby w 1. Dywizji Kawalerii w 4. pułku huzarów im. Andrása Hadika w stopniu chorążego. Jego oddział został skierowany na Polesie. Po wybuchu powstania warszawskiego został skierowany do Babic na zachodnim krańcu Warszawy. Jednak węgierscy żołnierze odmówili walki przeciwko Polakom. Wkrótce oddział Eleka zgłosił dowództwu Armii Krajowej chęć przejścia na polską stroną. Ze względów bezpieczeństwa dowództwo AK wprawdzie nie wyraziło na to zgody, ale przydzieliło Węgrom misję ochrony ludności cywilnej przed Niemcami. Według różnych szacunków przez blisko 2 tygodnie Węgrzy ocalili od kilkuset do nawet 2 tysięcy mieszkańców powstańczej Warszawy Po upadku powstania zdecydował się pozostać w Polsce. W 1945 został aresztowany przez Armię Czerwoną i wywieziony w głąb Związku Sowieckiego. Zdołał uciec z transportu i przedostać do Jelitkowa.
Po wojnie
Stefan Elek po wojnie zdecydował się pozostać w Gdańsku. Podjął pracę w Biurze Projektów Budownictwa Komunalnego, od 1948 uczestniczył w odbudowie i rewitalizacji Parku Oliwskiego oraz gdańskiego ZOO. W 1956 organizował pomoc płynącą od Polaków dla powstańców na Węgrzech. Do 2012 był czynnym tłumaczem przysięgłym języka węgierskiego. Został uhonorowany wieloma odznaczeniami węgierskimi i polskimi, m.in. medalem „Pro Memoria” nadawanym przez Urząd do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych. 23 stycznia 2016 „w uznaniu wybitnych zasług w umacnianiu przyjaźni polsko-węgierskiej oraz za pomoc udzielaną Polakom w czasie Powstania Warszawskiego” został odznaczony przez Prezydenta RP Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.
Życie prywatne
W 1946 ożenił się z Polką, którą poznał jeszcze w czasie wojny. W 1947 uzyskał polskie obywatelstwo. Ma jednego syna.