Stanisław Wincenty Jabłonowski

Stanisław Wincenty Jabłonowski herbu Prus III (ur. styczeń 1694, zm. 25 września 1754 w Lubartowie) – książę na Ostrogu, Bułszowie, Niżniowie, Krzewinie, Płużnem, wojewoda rawski od 1735, starosta świecki, międzyrzecki (od 1731), białocerkiewski (od 1722), pisarz i poeta.

Syn wojewody ruskiego i wołyńskiego Jana Stanisława, i margrabianki Joanny de Béthune. Był bratem Jana Kajetana. Do chrztu trzymał go Jan III Sobieski.

W 1733 roku podpisał elekcję Stanisława Leszczyńskiego, a w listopadzie roku 1734 przystąpił do konfederacji dzikowskiej. 16 kwietnia 1744 wyrobił sobie u cesarza Karola VII tytuł książęcy.

Odznaczony polskim Orderem Orła Białego w 1735, a także bawarskim Orderem św. Huberta i francuskim Orderem św. Ducha.

W rzeczywistości nie odgrywał znaczącej roli w polityce Rzeczypospolitej.

Fundator wielu budowli sakralnych, m.in. kościoła Paulinów w Niżniowie, kaplicy Jabłonowskich przy bazylice jasnogórskiej w Częstochowie, kaplicy św. Feliksa przy kościele kapucynów we Lwowie, ołtarza Pana Jezusa Miłosiernego w katedrze lwowskiej oraz współfundator wystroju kościoła karmelitów w Bołszowcach, jak również rozbudowanego pomnika ojca i epitafium małżonki w kościele jezuickim we Lwowie. Właściciel: pałaców w Krzewinie, Niżniowie oraz w Płużnem, które wzniósł od podstaw i otoczył ogrodami.

Jego pierwszą żoną była Joanna (zm. 1726), córka Jerzego Potockiego, starosty grabowieckiego i tlumackiego, drugą – Dorota (zm. 1774), córka Piotra Bronisza, kasztelana kaliskiego i starosty pyzdrskiego.

Dzieła literackie

• Pamiętne uprowadzenie wojska z cieśni Bukowińskiej przez J. W. Imci Pana Stanisława Jabłonowskiego, wojewody(!) i gen. ziem ruskich, hetm. w. kor. w R. P. tysiącznym sześćsetnym ośmdziesiątym piątym uczynione, a w roku tysiącznym siedmsetnym czterdziestym piątym wydane, Zamość 1745, (dedykowane J. A. Jabłonowskiemu)
• Siedem łez grzesznika pokutującego, z uwagami ascetycznymi, Lwów brak roku wydania, (wyd. pod allonimem nie wymienionym przez Estreichera)
• Pamiętnik... 1734-1737, rękopis: Ossolineum, sygn. 2249/III.

Mowy

• Mowa... na senatus consilium w Wschowie d. 16 Maii a. 1742, brak miejsca i roku wydania.

Przekłady

• Historia życia, męczeństwa i cudów ś. Jana Nepomucena, kanonika pragskiego, dla sakramentalnego spowiedzi sekretu nie przełamanym statkiem dochowanego, w rzecze Mołdawie utopionego... Drukiem podana r. 1729, a teraz z łacińskiego po polsku przetłumaczona, r. 1740, Częstochowa-Jasna Góra 1740
• A. N. Amelot de la Houssaye: Tacyt polski, albo raczej moralia Tacyta nad pochlebstwem, Lwów 1744.

• Andrzej Betlej, Sibi, deo, posteritati: Jabłonowscy a sztuka w XVIII wieku, Kraków, 2010. ​ISBN 978-83-61033-38-7​. [dostęp 2017-06-11].
• Janina Dobrzyniecka, Stanisław Wincenty Jabłonowski [w:] Polski Słownik Biograficzny, 1962-1964, t. X, s. 239.
• T. 5: Oświecenie. W: Bibliografia Literatury Polskiej – Nowy Korbut. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1967, s. 13-14.

Literatura uzupełniająca

• J. A. Jabłonowski: Museum Polonum, Lwów 1752
• "Encyklopedia powszechna" Orgelbranda: t. 12 (1863)
• A. Wołyński: Książęta Jabłonowscy w literaturze, "Tygodnik Ilustrowany" 1880 t. 2, nr 241-246, 249
• A. Brückner: Źródła do dziejów literatury i oświaty polskiej. Wiersze historyczne, "Biblioteka Warszawska" 1896 t. 1
• "Wielka encyklopedia powszechna ilustrowana": t. 31/32 (1902/1903)
• W. Dworzaczek: Genealogia, Warszawa 1959 (tabl. 154).