Stanisław Przystański

Stanisław Przystański (ur. 20 września 1820 w Warszawie, zm. 30 listopada 1887 w Wiedniu) – polski fizyk i organizator instytucji naukowych i oświatowych.

Ojciec Stanisława Przystańskiego ochrzczonego imieniem Stanisław po ojcu, lekarz wojskowy (chirurg) początkowo 10. pułku piechoty Księstwa Warszawskiego w styczniu 1810 roku otrzymał krzyż złoty Virtuti Militari.

Starszy brat Aleksander urodził się trzy lata wcześniej, a siostra Joanna w 1833 r.

Stanisław Przystański uzyskał w 1842 r. na Uniwersytecie w Petersburgu stopień kandydata nauk matematyczno-fizycznych, następnie był nauczycielem gimnazjalnym a później uniwersyteckim.

Aż do (niespodziewanej) śmierci był dyrektorem muzeum przemysłu i rolnictwa. Pochowano go na Powązkach.

Był żonaty i miał syna, który zmarł w młodości na gruźlicę oraz córkę, Aleksandrę (1850-1915).

Członek honorowy Towarzystwa Rolniczego w Królestwie Polskim w 1858 roku.

Od 10 czerwca 1866 był profesorem fizyki i dziekanem Wydziału Matematyczno-Fizycznego Szkoły Głównej Warszawskiej.

Był pierwszym dyrektorem Muzeum Przemysłu i Rolnictwa w Warszawie od 1875 roku, jednocześnie pełnił funkcję dyrektora Prywatnej Szkoły Handlowej Leopolda Kronenberga. Przystański szkołę tę wcześniej organizował.

W latach 1873-1874 współpracował przy wydaniu trzytomowej Encyklopedii Podręcznej Powszechnej, wydawanej przez Przegląd Tygodniowy. Natomiast od 1881 roku był jednym z redaktorów Encyklopedii Wychowawczej. Dla jej potrzeb opracował wiele haseł z zakresu fizyki.

Między 1874 rokiem a 1876 był redaktorem tygodnika Zorza.

W roku 1881 był jednym z czterdziestu pięciu członków-założycieli Kasy im. Józefa Mianowskiego - Fundacji Popierania Nauki w Warszawie.

Oto niektóre z publikacji:

Encyklopedyja rolnictwa i nauk z nią związek mających w roku 1872 rozpoczęta, a w roku 1879 ukończona. Wydawana ona była pod redakcją Jana Tadeusza księcia Lubomirskiego, Edmunda Stawiskiego i Stanisława Przystańskiego, przy współudziale L. Krasińskiego, L. Kronenberga i J. Zamoyskiego. St. Przystański opracował dla niej wiele haseł z zakresu fizyki.

• artykuły publikowane w Bibliotece Warszawskiej:
  • Telegrafy elektryczne (r. 1843),
  • Machina hydroelektryczna Armstronga (r. 1844),
  • O machinach elektro-magnetycznych (r. 1845),
  • Oddane przysługi telegrafów galwanicznych (r. 1852);
• w Pamiętn. Tow. Lek. Warsz. Maszyna elektryczna Holtza (r. 1869).

• Biografia

• Prace Stanisława Przystańskiego dostępne w Sieci (Katalog HINT)