Stamatis Proios

Ο Σταμάτιος Πρώιος ήταν Έλληνας έμπορος και ευεργέτης της Σύρου.

Γεννήθηκε το 1807 στη Χίο και με την καταστροφή της το 1822 κατέφυγε στη Σύρο. Ανέπτυξε εμπορικές δραστηριότητες σε Σύρο και Αλεξάνδρεια, δημιουργώντας μία πολύ μεγάλη περιουσία.

Διατέλεσε πρόεδρος Δημοτικού Συμβουλίου τη θητεία 1866-1870 και μέλος του αδελφάτου του νοσοκομείου.

Η Σύρος για να τιμήσει τον Πρώιο για τις δωρεές που έκανε προς τον τόπο, μετά το θάνατό του έδωσε το όνομά του στο δυτικό τμήμα της εμπορικής οδού Πρωτοπαπαδάκη, το οποίο ενώθηκε με την οδό που διέρχεται κάτω από τον Ι.Ν. Κοιμήσεως και καταλήγει στο ΙΚΑ Σύρου. Έδωσε επίσης το όνομά του στο Νοσοκομείο Βαρδάκειο και Πρώιο.

Πέθανε στις 17 Νοεμβρίου του 1884 αφήνοντας διάφορα χρηματικά ποσά για την εξυπηρέτηση κοινωνικών σκοπών.

Κληροδότησε το 1886 προς το δημοτικό νοσοκομείο Ελπίς ποσό 600.000 δρχ. (145 μετοχές της Εθνικής Τράπεζας), με τις προσόδους των οποίων από το έτος 1885 και μετά, εξασφαλίστηκε το μεγαλύτερο μέρος των εξόδων λειτουργίας του.

Με τη διαθήκη του άφησε διάφορα ποσά σε φιλανθρωπικά καταστήματα και ναούς και 20.000 δρχ. για την κατασκευή στην πλατεία Λεωτσάκου ανδριάντα αγωνιστή του 1821. Ανεγέρθηκε τελικά το άγαλμα του Ανδρέα Μιαούλη και η πλατεία Λεωτσάκου έλαβε το όνομα του αγωνιστή.

Κατά το θάνατό του το Δημοτικό Συμβούλιο Ερμούπολης αποφάσισε την κατασκευή της προτομής του και την τοποθέτησή της στο νοσοκομείο.

Βάσει της διαθήκης του (συντάχθηκε στις 20/4/1882 από τον ίδιο), δημιουργήθηκε το Κληροδότημα "Σταματίου Κ. Πρωίου" για την προικοδότηση απόρων νεανίδων. Το κληροδότημα περιλαμβάνει 16 αστικά ακίνητα κατά βάση στις οδούς Χίου και Πρωτοπαπαδάκη στην Ερμούπολη. Διαχειριστές του ορίστηκαν ο Αρχιεπίσκοπος Σύρου, ο Δήμαρχος Ερμούπολης και ο Νομάρχης Κυκλάδων. Σήμερα η Διοικητική Επιτροπή αποτελείται από τον Δωρόθεο Πολυκανδριώτη, Μητροπολίτη Σύρου, Γιώργο Λεονταρίτη, Χωρικό αντιπεριφερειάρχη Κυκλάδων και Νίκο Φωτεινιά, Αντιδήμαρχο Διοικητικών Υπηρεσιών Σύρου - Ερμούπολης.

Ένα μεγάλο ποσό κατέθεσε επίσης στην τράπεζα για να σπουδάζουν νέοι Χίοι με υποτροφία.

• Παντελής Κοντογιάννης (1866-1928) (1908). Εθνικοί ευεργέται. Εν Αθήναις: Σύλλογος προς Διάδοσιν Ωφελίμων Βιβλίων. Ανακτήθηκε στις 25 Μαΐου 2010.