Spycimir Leliwita

Spycimir z Piasku i Tarnowa, Spycimir Leliwita, Spycimir z Melsztyna, Spicymir z Tarnowa, Spytko z Melsztyna herbu Leliwa zwany też Spicimir na Melsztynie de Lelewel et Fridemund (zm. prawdopodobnie 27 marca 1352 roku)– kasztelan krakowski w latach 1331-1350, wojewoda krakowski w latach 1320-1331, kasztelan wiślicki w latach 1319-1320, kasztelan sądecki w latach 1317-1318, łowczy krakowski w latach 1312-1316, szlachcic polski, dyplomata.

Pochodzenie

Według Jana Długosza pochodził z Nadrenii. Gdy przybył do Polski przyjął za swój herb miejscową Leliwę. Hipoteza Długosza jest jednak wewnętrznie sprzeczna, gdyż jednocześnie Długosz twierdzi że jest on przodkiem wszystkich Leliwitów. Według Ks. Popłatka pochodzi on z miejscowego rodu z rejonu Śląska i Małopolski, a awans Spycimira wiąże się z pojawieniem się na arenie politycznej szeregu nowych rodów podczas panowania Władysława Łokietka i Kazimierza Wielkiego

Działalność

W 1312 r. był łowczym krakowskim, od 1317 – kasztelanem sądeckim, od 1319 – wiślickim, a w końcu krakowskim. Prawdopodobnie już w czasach króla Władysława Łokietka był jego zaufanym dyplomatą, od 1320 wiele dokumentów królewskich nosi podpis Spycimira. Później został jednym z wychowawców królewicza i późniejszego króla Kazimierza Wielkiego. Jako jego poseł reprezentował Królestwo Polskie w sprawach najwyższej wagi państwowej. Przechowała się ona w relacji kanclerza cesarskiego do wielkiego mistrza zakonu krzyżackiego z 1357:

Żonaty z nieznaną z imienia córką Pakosława z Mstyczowa herbu Lis, sędziego krakowskiego, a następnie ze Stanisławą z Bogoriów, bratanicą arcybiskupa gnieźnieńskiego Jarosława i zapewne w znacznym stopniu poparciu rodu Bogoriów zawdzięczał swoją karierę polityczną. Pomogła mu też przyjaźń ze skarbnikiem królewskim Wierzynkiem.

Umiejętności gospodarcze oraz koneksje pozwoliły mu zebrać olbrzymie dobra. Jego własnością były dwa zamki, miasto, szesnaście wsi, dwie kamienice krakowskie i udziały w żupach solnych . Wystarał się o nadanie praw miejskich dla Tarnowa, osiadł w Melsztynie. Wybudował zamki w Tarnowie i Melsztynie, dzięki którym kontrolował szlak handlowy na Węgry. Był właścicielem dóbr ziemskich w Bochni i Brzesku.

22 listopada 1335 roku na zjeździe w Wyszehradzie dał rękojmię królowi Kazimierzowi III Wielkiemu, który obiecał królowi Czech Janowi Luksemburskiemu wypłatę w ustalonym terminie drugiej połowy 20000 kup groszy praskich za zrzeczenie się przez niego praw do tronu Polski.

Według Jana Długosza zmarł około 1354, można jednak w opracowaniach spotkać także datę 1352. Na jego fortunie powstały dwa szlacheckie rody, Tarnowscy i Melsztyńscy. Miał kilku synów m.in. Jana, kasztelana krakowskiego, który dał początek Melsztyńskim i Rafała, podkomorzego sandomierskiego i kasztelana wiślickiego, od którego wywodzą się Tarnowscy. Jego wnuczka, Jadwiga, została 15 lutego 1386 matką chrzestną wielkiego księcia Jagiełły na Wawelu. Jego prawnuczka – Elżbieta (primo voto Granowska), została w 1417 r. żoną Władysława Jagiełły i królową Polski

Jest patronem ulicy na warszawskim osiedlu Grodzisk oraz na krakowskim osiedlu Kazimierzowskim.

• Tarnowscy herbu Leliwa
• Melsztyn
• Zamek w Melsztynie
• Zamek w Tarnowie

• Podhorodecki L., Sławni hetmani Rzeczypospolitej, Warszawa 1994, s. 15.

• Spycimir Leliwita – zaufany doradca Władysława Łokietka i Kazimierza Wielkiego