Siarhei Besarab

Сяргей Васілевіч Бесараб (нар. 25 ліпеня 1984, Навагрудак) — беларускі навуковец у галіне калоіднай хіміі, папулярызатар навукі, тэхналагічны аўтар, вынаходнік. Стваральнік Telegram-канала LAB-66 (@lab66), прысвечанага радыяцыйнай, хімічнай і біялагічнай бяспецы, грамадзянскай абароне.

Вучыўся ў сярэдняй школе № 3 у Навагрудку, якую закончыў на выдатна. Падчас вучобы неаднаразова станавіўся пераможцам абласнога і рэспубліканскага этапаў прадметнай алімпіяды па хіміі. Выпускнік кафедры радыяцыйнай хіміі хімічнага факультэта БДУ (кіраўнік А. І. Шадыра). У 2010 годзе скончыў магістратуру Інстытута падрыхтоўкі навуковых кадраў НАН Беларусі па спецыяльнасці «Хімія». З 2010 года працаваў навуковым супрацоўнікам лабараторыі адсарбентаў Інстытута агульнай і неарганічнай хіміі НАН Беларусі. У 2016 годзе скончыў аспірантуру па спецыяльнасці «Калоідная хімія і фізіка-хімічная механіка» (навуковы кіраўнік У. С. Камароў).

Асноўныя навуковыя працы прысвечаны даследаванню ўласцівасцей неарганічных порыстых матэрыялаў, пошуку эфектыўных адсарбентаў і стварэнню новых каталізатараў, якія ўвайшлі ў ТОП-100 найлепшых вынікаў фундаментальных і прыкладных даследванняў НАН Беларусі за 2011—2015 гады. Аўтар больш за 50 навуковых прац, у тым ліку манаграфіі, шэрагу вынаходстваў і карысных мадэляў. З навуковымі распрацоўкамі двойчы (2009, 2011) перамагаў на Рэспубліканскім конкурсе навуковых прац. У 2016 годзе заняў 1-е месца ў беларускім этапе Skolkovo StartupTour-2016 і стаў паўфіналістам конкурсу.

Займаўся прасоўваннем выкарыстання т.з. змешанай рэальнасці (MR) у адукацыйных і навуковых мэтах. У якасці навуковага кансультанта супрацоўнічаў з Рэспубліканскім навукова-практычным цэнтрам дзіцячай хірургіі, дзе займаўся распрацоўкай палімерных гідрагеляў для малаінвазіўнага лячэння інфаркту міякарда (гл. таксама «Навуковы рынг»), адытыўнымі тэхналогіямі ў кардыёхірургіі, пытаннямі хімічнай дэцэлюлярызацыі алаграфтаў. У 2017 годзе ў якасці навуковага куратара ўдзельнічаў у арганізацыі і правядзенні першага беларускага навуковага хакатона SciHackathon.

Як тэхналагічны эксперт і папулярызатар навукі напісаў каля 200 артыкулаў. Пачынаў друкавацца ў выданнях «Компьютерра» і «Камп’ютарныя весткі». У студзені 2020 года, яшчэ да афіцыйнага абвяшчэння пандэміі пачаў гаварыць пра небяспеку каранавіруса і персанальныя сродкі абароны. Артыкул пра выбар адмысловых супрацьаэразольных рэспіратараў і дэзінфекцыю за некалькі дзён набраў больш за паўмільёна праглядаў. У 2021 годзе стаў найлепшым тэхнааўтарам года за артыкул пра фітахімію і таксікалогію атрутных раслін — пераможцу конкурсу «Тэхнатэкст-2022», які праводзіць Habr.com.

У 2019 годзе стварыў Тэлеграм-канал @lab66 — незалежны інфармацыйны рэсурс пра хімію і хімічную бяспеку. У 2020 годзе сумесна з Юстынай Саўкай выпускаў серыю кароткіх беларускамоўных аўдыёнарысаў пра розныя расліны для дзіцячай праграмы «Дасціпныя. Нястомныя. Кемлівыя» на канале «Культура» Беларускага радыё (гл. Нататкі фітахіміка).

Як навукова-тэхнічны эксперт і незалежны навуковец выступае з шматлікімі каментарыямі па пытаннях тэхналогій, хіміі, хімічнай, біялагічнай і радыяцыйнай бяспекі, сродкаў асабістай бяспекі ў перыядычных выданнях і СМІ. Актыўна супрацоўнічае як з беларускімі выданнямі - «Наша Ніва», беларускае Радыё Рацыя, Belsat, ранішняе шоў «Звычайны ранак», «Зялёная сетка», Zerkalo.io, dev.by, CityDog.by, Еўрарадыё, так і з міжнароднымі выданнямі - Voice of America, Radio France internationale, Deutsche Welle

У 2020 годзе падпісаў Зварот прадстаўнікоў навуковай грамадскасці Рэспублікі Беларусь у сувязі з падзеямі пасля 9 жніўня 2020 года. Выступіў з экспертным абвяржэннем абвінавачання Сцяпану Латыпаву ў падрыхтоўцы атручэння супрацоўнікаў МУС. Пасля быў звольнены з Інстытута агульнай і неарганічнай хіміі НАН Беларусі і далучаны да спісу рэпрэсаваных па палітычных прычынах беларускіх навукоўцаў, якіх падтрымалі ў адкрытым Звароце супраць рэпрэсій каля 800 беларускіх навукоўцаў. Пасля звальнення стаў адным з заснавальнікаў Беларускага фонда навуковай салідарнасці.

У пачатку сакавіка 2022 года пасля пачатку паўнамаштабнага вайсковага ўварвання Расіі ва Украіну на старонцы Акадэміі навук Беларусі ў сацыяльнай сетцы Linkedin, якую адміністраваў па асабістай ініцыятыве, выпусціў Зварот беларускай навуковай супольнасці супраць вайны ва Украіне. Пасля таго як Зварот шырока распаўсюдзіўся ў незалежных беларускіх Telegram-каналах, Прэзідыум НАН Беларусі быў вымушаны выпусціць аправяржэнне, датычна афіцыйнай пазіцыі беларускіх навукоўцаў.

Прааналізаваў даныя грамадзян са спісу "датычных да экстрэмісцкай дзейнасці" беларускага МУС і склаў статыстычную «мапу беларускага экстрэмізма» і «партрэт беларускага экстрэміста». Пазней Сяргеем Бесарабам быў складзны адмысловы статыстычны «партрэт беларускага рэпрэсаванага навукоўца».

У красавіку 2023 года далучыўся да ініцыятывы «Пакуль усе не будуць вольныя» і ўзяў пад інфармацыйны патранаж палітычнага зняволенага, студэнта-хіміка Арцёма Баярскага.

Па рашэнню суда Цэнтральнага района горада Мінска ад 11 траўня 2023 года ўся інфармацыйная прадукцыя аўтарскага Telegram-канала LAB-66 (@lab66) разам з прыканальным чатам унесена ў Рэспубліканскі спіс экстрэмісцкіх матэрыялаў. Праз пагрозу для жыцця ў чэрвені 2023 года Сяргей Бесараб вымушаны быў неадкладна пакінуць Беларусь і прасіць міжнароднай абароны ў ЕС, як палітычны ўцякач.

Радыёаматар-кароткахвалявік з радыёаматарскім пазыўным EU1AEY. Прафесійна займаецца спартыўным турызмам, мае II дарослы разрад. Сябра Рускага геаграфічнага таварыства.

Займаўся навуковай папулярызацыяй і прасоўваннем альтэрнатыўных і нетрадыцыйных крыніц харчавання.

У 2023 годзе для бактэрыі Erwinia amylovora адкрыты бактэрыяфаг Stean, названы ў гонар Сяргея Бесараба

• Лаўрэат стыпендыі Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь на 2015 год таленавітым маладым вучоным да 35 гадоў

За установление физико-химических закономерностей синтеза нового класса иерархических пористых материалов, обладающих комбинированной пористой структурой с регулируемым отношением транспортных путей и каталитически активных центров, отличающихся характеристиками, превосходящими в 7-9 раз показатели образцов, получаемых традиционными методами

Манаграфіі

• Комаров В. С., Бесараб С. В. Адсорбенты и носители катализаторов. Научные основы регулирования пористой структуры. — НИЦ ИНФРА-М, 2014. — 203 с. — ISBN 978-5-16-009581-3, ISBN 978-5-16-100828-7

Выбраныя навуковыя артыкулы

• Синтез двухкомпонентных бипористых алюмо-, ферро- и магнийсиликагелей // Известия Национальной академии наук Беларуси. Серия химических наук. — 2011. — № 3. — с. 41-45
• Темплатный метод регулирования структуры природных алюмосиликатов // Известия Национальной академии наук Беларуси. Серия химических наук. — 2014. — № 3. — c. 22-25
• Синтез мезопористых адсорбентов на основе гидроксидов металлов // Известия Национальной академии наук Беларуси. Серия химических наук. — 2015. — № 4. — с. 23-27
• Синтез микропористых силикагелей с применением в качестве темплата гидроксидов металлов // Известия Национальной академии наук Беларуси. Серия химических наук. − 2017. — № 1. — с 44-48
• Composite materials based on MgO and metallic nanoparticles for catalytic applications // Romanian Journal of Materials. — 2019. EID: 2-s2.0-85077018175 — 2019
• Investigation of the structure and properties of ceramic materials with a rigid system of microfiltration transport pores based on basalt fibers. — 2021. DOI:10.33774/chemrxiv-2021-46cg5 (нявызн.).
• Массовая дозиметрия в 21 веке. Простейшие устройства для дозиметрического контроля, доступные широким слоям населения. Рынок, решения, возможности // Мат.конф. ГУО Институт пограничной службы РБ. —  2021. DOI:10.6084/m9.figshare.14529339 (нявызн.).

Выбраныя патэнты на вынаходствы

• Устройство для очистки твердых поверхностей от разливов металлической ртути. — Патент BY 9699. − 2013.
• Установка для очистки воздуха от паров ртути. — Патент BY 9629. − 2013
• Способ получения сорбционного материала. — Патент BY 19685. − 2015
• Способ получения мезопористого силикагеля. — Патент BY 19921. − 2016
• Способ получения каталитически активного фильтрующего материала. — Патент BY 21653. — 2018
• Способ получения меднооксидного катализатора. — Патент BY 21653. — 2018
• Установка для очистки воды. — Патент BY 12025. — 2019

Выбраныя навукова-папулярныя артыкулы

• Бижутерия, которую Вы заслужили (?). Радиоактивное урановое стекло в магазинах для рукодельниц (нявызн.).
• Это вы можете (ЭВМ). Рассказ о забытой телепередаче (нявызн.).
• О простых вещах-сложно. Письмо химика 3D-печатнику. Растворители для пластмасс и защита от них (нявызн.).
• Заметки фитохимика. Хурма (нявызн.).
• Как спастись от «зайцев». Инструкция по борьбе с ультрафиолетом (нявызн.).
• Памятка для пострадавшего от слезоточивого газа/перцового баллона (нявызн.).
• gReebok detected. Сам себе дерматовенеролог (нявызн.).
• Жесткая вода и накипь. Структура, свойства и способы минимизации ущерба (Steanlab Review) (нявызн.).
• Избранные главы коллоидной химии. Достаточно ли мытья рук для защиты от коронавируса? «Мыльная энциклопедия» (нявызн.).
• Что в Белизне тебе моей или Справочное пособие по гипохлориту натрия («хлорке») (нявызн.).
• Задержать COVID-19. Все про фильтрацию воздуха на случай пандемии (нявызн.).
• HBO, cпасибо что напомнил… «Чернобыльская аптечка» беларуского фармацевта (нявызн.).
• Опусы про Его Величество Клей. Часть вторая — Viva, цианоакрилат! Viva, суперклей (нявызн.).
• B12 для вегетарианца. Где и что ? (нявызн.).
• Заповедник беларуского hardware (нявызн.).
• Неожиданные источники пищевого белка (нявызн.).
• Лучший сувенир из “отпуска” в южных районах Беларуси (устар. Белоруссии) (нявызн.).
• Почему любительская наука важна для "Беларуси в эпоху перемен" (нявызн.).
• LAB-66. Какие средства от клещей самые надежные? Сравнивает ученый (нявызн.).Наша ніва (5 траўня 2023).

• Веды № 2 (2522), 12 студзеня 2015.
• Навука № 16 (2587), 18 красавіка 2016
• К Дню изобретателя и рационализатора // Изобретатель № 6 (198), 2016.
• Таленты побач // Новае жыццё № 71 (8256), 5 верасня 2001

• https://t.me/lab66 — тэлеграм-канал прысвечаны радыяцыйнай, хімічнай і біялагічнай бяспецы, грамадзянскай абароне, створаны Сяргеем Бесарабам