Seweryn Hammer

Seweryn Hammer (ur. 8 stycznia 1883 w Horodence, zm. 13 stycznia 1955 w Krakowie) – polski filolog klasyczny, profesor Uniwersytetu Poznańskiego i Jagiellońskiego, członek PAU.

Był synem Jana (urzędnika podatkowego) i Zofii z Teichmanów. Uczęszczał do gimnazjum w Kołomyi (1894-1901), następnie studiował filologię klasyczną na Uniwersytecie Jagiellońskim (1901-1905), m.in. pod kierunkiem Kazimierza Morawskiego, Leona Sternbacha i Adama Miodońskiego. Pracował jako nauczyciel języków starożytnych w gimnazjach w Krakowie, Nowym Sączu i Podgórzu (1906-1919). Uzupełniał jednocześnie studia na uniwersytetach Mediolanie, Rzymie i Monachium (1912-1914), prowadził badania na wyspie Patmos (1913), a w 1917 obronił doktorat na UJ na podstawie pracy De rerum naturae sensu apud poetas medii aevi graeco-barbaros, przygotowanej pod kierunkiem K. Morawskiego. W 1919 podjął pracę na Uniwersytecie Poznańskim; został profesorem nadzwyczajnym i kierownikiem III Katedry Filologii Klasycznej, w 1921 profesorem zwyczajnym. W 1925 przeniósł się na Uniwersytet Jagielloński, gdzie objął kierownictwo I Katedry Filologii Klasycznej (po śmierci Morawskiego). 6 listopada 1939 został aresztowany podczas Sonderaktion Krakau; więziony w Krakowie, Wrocławiu i w obozie koncentracyjnym Sachsenhausen, a od marca 1940 w Dachau, gdzie doczekał zwolnienia z obozu 15 stycznia 1941. W czasie okupacji brał udział w tajnym nauczaniu uniwersyteckim; powrócił do pracy na UJ w 1945 jako kierownik II Katedry Filologii Klasycznej. Przeszedł na emeryturę w 1953.

W 1927 został członkiem-korespondentem PAU, w 1945 - członkiem czynnym PAU; w latach 1930-1933 był sekretarzem Komisji Filologicznej PAU, a 1946-1952 przewodniczył Komitetowi Wydania Pism św. Grzegorza z Nazjanzu PAU. Ponadto należał do Towarzystwa Naukowego Warszawskiego (od 1947) oraz Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk (od 1923). Miał opinię dobrego mówcy i wykładowcy, a zarazem surowego egzaminatora; jednym z jego uczniów był Kazimierz Kumaniecki.

Jego zainteresowania naukowe obejmowały poezję i tragedię grecką, język grecki, epikę i retorykę rzymską oraz dzieje filologii klasycznej w Polsce. Badał erotyzm i jego formy wypaczone w tragediach Eurypidesa oraz wpływ tej twórczości na poezję grecką; był inicjatorem szerokich badań nad zagadnieniem miłości w filozofii. Wskazywał na związek między ludową poezją wczesnego średniowiecza i czasów nowogreckich z poezją aleksandryjską. Badał rękopisy św. Grzegorza z Nazjanzu oraz styl retoryczny Tacyta. Współpracował z "Archiwum Filologicznym" (1932-1951). Redagował przekład Wydań dzieł Arystotelesa (1929-1933), opracował przekłady m.in. Dzieł wszystkich Tacyta (1938-1947, 4 tomy, z szerokim wstępem), nowel greckich (1950), Dziejów Herodota (1954), Dziejów Polibiusza (1957).

Ogłosił ok. 50 prac naukowych.

Książki

• Contumeliae, quae in Ciceronis invectivis et epistulis occurrunt, quatenus Plautinum redoleant sermonem, (1905).
• Accessiones ad Apulei artem narrandi aestimandam, (1920).
• Neograeca, (1920).
• Z ruchu filologów klasycznych w Wielkopolsce, (1920).
• O wpływie tragedji Eurypidesa "Hippolytos" na poezję hellenistyczną, (1921).
• Kazimierz Morawski jako filolog i humanista, (1925).
• Technika opowieści Apulejusza, (1925).
• Oktawian w roli triumwira, (1938).
• Nowy polski przekład Wergiliusza, (1945).
• Motyw ludowy w Eneidzie Wergilego, (1946).
• Historia filologii klasycznej w Polsce, Kraków 1948.

Wybrane artykuły

• De rerum naturae sensu apud poetas medii aevi Graecobarbaros, „Eos” 12 (1917), s. 24-56.
• Neograeca, „Prace Naukowe Uniwersytetu Poznańskiego” 3 (1920).
• O bizantyjskich podróżach do piekieł, „Meander” 3 (1948), z. 1, s. 27-33.
• O epopei ludowej greckiego średniowiecza pt Bazyli Digenis, „Meander” 4 (1949), z. 1-2, s. 84-93.
• O epopei ludowej greckiego średniowiecza pt Bazyli Digenis, „Meander” 4 (1949), z. 3, s. 140-149.
• Ze świata noweli, legendy, i baśni antycznej, bizantyjskiej i nowogreckiej, „Meander” 1 (1946), z. 1, s. 49-50.

• Biogramy uczonych polskich, Część I: Nauki społeczne, zeszyt 1: A-J, Wrocław 1983, s. 456-458.
• Seweryn Hammer, Biografia wojenna, "Nauka Polska. Jej Potrzeby, Organizacja i Rozwój" 6 (31) (1997), s. 39-43.
• Autobiografie uczonych krakowskich czasu wojny, oprac. Andrzej Biernacki, "Nauka Polska. Jej Potrzeby, Organizacja i Rozwój" 11(36) (2002), s. 87-107.
• Stanisław Skimina, Hammer Seweryn (1883-1955) [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 9, Wrocław 1960-1961, s. 262-263.