![](https://pplstatic.nyc3.cdn.digitaloceanspaces.com/static/images/dummy-gradient.jpg)
Quick Facts
Biography
Sebastian Flizak (ur. 5 stycznia 1881 w Podobinie, zm. 28 listopada 1972 w Mszanie Dolnej) − polski nauczyciel, etnograf.
Życiorys
Urodził się 5 stycznia 1881 w Podobinie. Pochodził z wielodzietnej średniozamożnej rodzinie chłopskiej, był synem Jana i Justyny z domu Janik. Nauki na poziomie szkoły powszechnej pobierał w Niedźwiedziu i Szczyrzycu, od 1894 był uczniem Gimnazjum im. Nowodworskiego w Krakowie, które ukończył w 1901. Podjął wówczas studia w zakresie filologii klasycznej i germańskiej na Uniwersytecie Jagiellońskim, od 1904 kontynuowane na uniwersytecie w Monachium (do 1905). Rozprawa Alpen in der deutschen Poesie przyniosła mu w 1908 dyplom doktora filozofii.
Od 31 sierpnia 1906 pracował jako nauczyciel szkół średnich. Początkowo w C. K. Gimnazjum w Bochni. 15 maja 1907 złożył egzamin nauczycielski. Od tego czasu pracował w C. K. Gimnazjum w Nowym Targu. 30 lipca 1907 został mianowany nauczycielem rzeczywistym. Rozporządzeniem C. K. Rady Szkolnej Krajowej z 12 sierpnia 1913 jako c. k. profesor C. K. I Gimnazjum w Nowym Sączu otrzymał posadę w filii C. K. VII Gimnazjum we Lwowie. W roku szkolnym 1913/1914 uczył tam języka niemieckiego i był zawiadowcą biblioteki,a ponadto był kuratorem zabaw ruchowych z ramienia zakładu.
Po wybuchu I wojny światowej w 1914 został powołany do armii austriackiej. Podczas jednej z bitew karpackich został wzięty do niewoli rosyjskiej. Jako jeniec przebywał na Syberii. W kwietniu 1918 wrócił z niewoli rosyjskiej do pracy w filii VII Gimnazjum. Reskryptem C. K. Rady Szkolnej Krajowej z 11 kwietnia 1918 otrzymał VIII rangę służbową.
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości (1918) i nastaniu II Rzeczypospolitej pozostawał profesorem VII Państwowego Gimnazjum im. Tadeusza Kościuszki we Lwowie, a rozporządzeniem Rady Szkolnej Krajowej z 1 listopada 1920 został przeniesiony do Państwowego Gimnazjum w Brzozowie, gdzie od 1 listopada 1920 był kierownikiem, a od 6 grudnia 1922 do 14 września 1926 dyrektorem gimnazjum, przy czym od 1 maja 1925 czasowo zastępowany na stanowisku przez Jana Zakrzewskiego)). Ze stanowiska dyrektora brzozowskiego gimnazjum został mianowany na stanowisko dyrektora II Państwowego Gimnazjum w Stanisławowie z dniem 1 kwietnia 1926. We wrześniu 1927 na własną prośbę został przeniesiony z XII Państwowego Gimnazjum we Lwowie do Państwowego Gimnazjum im. Królowej Zofii w Sanoku, w którym pracował do 1933. W sanockim gimnazjum uczył języka niemieckiego, propedeutyki filozofii, języka francuskiego jako przedmiotu nadobowiązkowego, przyrody, psychologii, kierował biblioteką niemiecką. Został przeniesiony w stan spoczynku na początku 1933. Z dniem 31 marca 1933 został przeniesiony w stan spoczynku.
Działał w Towarzystwie Nauczycieli Szkół Średnich i Wyższych. Do 1939 był członkiem sanockiego gniazda Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”, działającego w gmachu przy ulicy Mickiewicza. W 1933, ze względu na zły stan zdrowia, przeszedł na emeryturę. Mieszkając nadal w Sanoku, odwiedzał także strony rodzinne i zajmował się gromadzeniem materiałów etnograficznych dotyczących historii i kultury ludowej Zagórzan. Prowadził też badania archiwalne i wielokrotnie przygotowane przez niego wypisy pozwoliły na zachowanie materiałów, zniszczonych później w wojennej zawierusze. Był członkiem sanockiego koła Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego. 28 stycznia 1934 został wybrany skarbnikiem zarządu koła Towarzystwa Nauczycieli Szkół Wyższych w Sanoku.
Po tym jak w 1940 stracił majątek w Sanoku, przeniósł się ponownie do Mszany Dolnej. W latach okupacji uczestniczył w tajnym nauczaniu, a w lutym 1945 włączył się do powojennej organizacji szkolnictwa, współtworząc Samorządowe Gimnazjum Koedukacyjne w Mszanie Dolnej. Do likwidacji szkoły w 1950 był jej dyrektorem. Pracował następnie w Tymbarku w Liceum Przetwórstwa Owocowego i Handlu Ogrodniczego.
W 1953 z rekomendacji profesora Tadeusza Seweryna, dyrektora Muzeum Etnograficznego w Krakowie, został adiunktem w rabczańskim Muzeum im. Władysława Orkana w Rabce; rok później, po śmierci ks. Justyna Bulandy, wieloletniego honorowego kierownika muzeum, przejął jego obowiązki, będąc zarazem jedynym pracownikiem merytorycznym placówki. Przystąpił do uporządkowania, inwentaryzacji i naukowego opracowania zbiorów, wypełniając kilkaset kart katalogowych. Po odejściu z muzeum w 1956 był do 1964 wychowawcą w Dziecięcym Ośrodku Sanatoryjno-Prewentoryjnym w Rabce.
W latach przedwojennych ogłaszał pierwsze publikacje etnograficzne na łamach "Ludu", "Wierchów", "Ziemi", "Piasta". Po 1945 kontynuował swoje badania, gromadząc materiały o budownictwie, pasterstwie, wierzeniach, strojach, prawie zwyczajowym, nazewnictwie, literaturze ludowej Zagórzan; publikował nadal w "Ludzie", "Ziemi" i "Wierchach", a także w "Pracach i Materiałach Etnograficznych" czy "Orlim Locie". Z łącznej liczby 49 ogłoszonych publikacji (według bibliografii opracowanej przez Zofię Rak) do najważniejszych należą Materiały etnograficzne i historyczne z terenu Zagórzan (1952), wydane przez Polskie Towarzystwo Ludoznawcze jako tom IV "Archiwum Etnograficznego", a także Strój Zagórzan (1956). Flizak pozostawił też prace nieopublikowane, m.in. maszynopis Wieś Podobin w pow. Limanowa, zgromadzone w archiwum Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego we Wrocławiu i archiwum oddziału Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego w Mszanie Dolnej. Wygłaszał też liczne odczyty i pogadanki radiowe.
W Polskim Towarzystwie Ludoznawczym działał od 1947. Założył wówczas, zachęcony przez Leopolda Węgrzynowicza, oddział w Mszanie Dolnej i do końca życia pełnił obowiązki prezesa. W 1969 został członkiem honorowym Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego.
Nie założył rodziny. Zamieszkiwał w Mszanie Dolnej, gdzie zmarł 28 listopada 1972 i tam został pochowany oraz uhonorowany nadaniem jego imienia jednej z ulic.
W dniu 16 grudnia 2019 r. na budynku Zespołu Szkół Techniczno-Informatycznych przy ul. Matejki 11 w Mszanie Dolnej odsłonięto tablice pamiątkową poświęconą pamięci Sebastiana Flizaka oraz odbyła się promocja książki autorstwa Katarzyny Ceklarz pt. Sebastian Flizak. Ludoznawca i etnograf na tle swojej epoki.
Przypisy
Bibliografia
- Katarzyna Ceklarz, Sebastian Flizak. Ludoznawca i etnograf na tle swojej epoki, Kraków 2019, ss. 402, ISBN 978-83-62473-96-0
- Katarzyna Ceklarz, Obraz galicyjskiej szkoły ludowej we wspomnieniach dra Sebastiana Flizaka (1881-1972). Przyczynek do biografii, [w:] Niewyczerpane bogactwo kraju... Szkolnictwo galicyjskie w dobie autonomii, M. Koterbickiej-Borys, J. Popka, B. Wolano (red.), Rzeszów 2014, s. 89-110
- Katarzyna Ceklarz, Sebastian Flizak (1881-1972) – pionier badań etnograficznych po północnej stronie Gorców , „Almanach Nowotarski” 2015, nr 19, s. 223-232
- Katarzyna Ceklarz, Trudne relacje pionierów chłopskiej inteligencji na przykładzie Władysława Orkana i Sebastiana Flizaka [w:] Władysław Orkan piewca Gorców i Podhala, B. Faron (red.) Kraków 2015, s. 231-248
- Katarzyna Ceklarz, „Spod Gorców w świat i z powrotem” – nieznany pamiętnik dr. Sebastiana Flizaka, [w:] Wierchy wołają. Wiesławowi A. Wójcikowi na siedemdziesiąte urodziny, J. Konieczniak, J. Pociask-Karteczka (red.), Kraków 2016, s. 53-64
- Katarzyna Ceklarz, Nowotarskie gimnazjum w latach 1907-1913 we wspomnieniach dra Sebastiana Flizaka, „Almanach Nowotarski” 2016, nr 20, s. 249-261
- Maria Olszowska, Elfryda Trybowska, Słownik biograficzny Rabki, Oficyna Wydawnicza "Wierchy", Kraków-Rabka 2007
- Zofia Rak, Sebastian Flizak (1881-1972), nauczyciel gimnazjalny, etnograf amator, regionalista, kierownik Muzeum im. W. Orkana w Rabce, w: Etnografowie i ludoznawcy polscy. Sylwetki, szkice biograficzne, tom I (pod redakcją Ewy Fryś-Pietraszkowej, Anny Kowalskiej-Lewickiej, Anny Spiss), Wydawnictwo Naukowe DWN, Oddział Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego w Krakowie, Kraków 2002
- ISNI: 0000 0001 1328 8291
- VIAF: 165400559
- SUDOC: 076303608
- WorldCat: viaf-165400559