Samuel (monk of Souli)

Ο Σαμουήλ ήταν Έλληνας ιερέας, που συμμετείχε στους πολέμους των Σουλιωτών κατά του Αλή Πασά των Ιωαννίνων. Έμεινε γνωστός, γιατί μετά την επικράτηση του δευτέρου ανατινάχθηκε στην πυριτιδαποθήκη του υψώματος Κουγκίου, αρνούμενος να το παραδώσει στα εχθρικά στρατεύματα.

Ελάχιστα είναι γνωστά για τη ζωή του Σαμουήλ μέχρι να εγκατασταθεί στο Σούλι. Σίγουρο είναι πως δεν καταγόταν από εκεί. Ο Τζόρτζ Φίνλεϊ (George Finlay) αναφέρει την άποψη πως ήταν Αρβανίτης από τα βόρεια της νήσου Άνδρου, γνώμη που ωστόσο ούτε απορρίπτει, ούτε υποστηρίζει. Ό,τι κι αν ισχύει για την καταγωγή του πάντως, όταν έφτασε στο Σούλι αντιμετωπίστηκε από τους -επιφυλακτικούς προς τους ξένους- Σουλιώτες με δέος και σεβασμό. Μάλιστα, για την ανδρεία και τις αρετές του, επιλέχτηκε, από τους ντόπιους, αρχηγός τους στις πολεμικές συγκρούσεις.

Βλέποντας την μη υποταγή των Σουλιωτών στην εξουσία του, ο διοικητής των Ιωαννίνων Αλή Πασάς διενέργησε πολλές εκστρατείες εναντίον τους. Οι ορεσείβιοι όμως κάτοικοι του Σουλίου κατάφεραν να τις αποκρούσουν, αναγκάζοντας τον Αλή Πασά να επιστρέψει στην πρωτεύουσά του. Η κατάσταση, όμως, το 1803 ήταν ζοφερή για τους σκληροτράχηλους Ηπειρώτες. Ο Αλής διενεργούσε αποκλεισμό του Σουλίου και, κατά συνέπεια, οι πολιορκημένοι είχαν ελλείψεις πυρομαχικών και τροφίμων. Παράλληλα, ο ευφυής αυτός ηγεμόνας, είχε καταφέρει να δημιουργήσει έριδες μεταξύ των Σουλιωτών, διασπώντας την αναγκαία ενότητά τους.

Βοηθούμενοι από τον Σουλιώτη Πήλιο Γούση - ο οποίος έμεινε στη συνείδηση των συμπατριωτών του ως προδότης - οι στρατιώτες του Αλή Πασά κατάφεραν να καταλάβουν και να οχυρώσουν το χωριό Αβαρίκο. Οι Σουλιώτες ήταν πια περικυκλωμένοι. Ο Σαμουήλ με 400 πολεμιστές απωθεί τις επιθέσεις των Τουρκαλβανών από ένα μικρό οχυρό που έχει χτίσει ο ίδιος, στην κορυφή του λόφου Κούγκι. Οι τελευταίες εκκλήσεις των Ελλήνων στον Τσάρο της Ρωσίας είναι μάταιες. Οι Σουλιώτες, πλέον, είχαν καταλάβει πως ο αγώνας τους δεν είχε νόημα. Κάποιοι κατάφεραν, κάνοντας επίθεση, να περάσουν μέσα από τον κλοιό των στρατευμάτων του Αλή, ενώ άλλοι συνθηκολόγησαν, με τον όρο να αφεθούν ελεύθεροι να αποχωρήσουν μαζί με τον οπλισμό τους.

Κύριο λήμμα: Ανατίναξη στο Κούγκι

Ο Σαμουήλ έμεινε στο Κούγκι με πέντε συμπολεμιστές του, για να παραδώσει τα εφόδια που υπήρχαν εκεί στα στρατεύματα του Αλή Πασά. Αρνούμενος, όμως, να παραχωρήσει το μπαρούτι -το οποίο, κατά συνέπεια, θα χρησιμοποιούνταν κατά των Χριστιανών- όταν έφτασαν εκεί οι άνδρες του Αλή, ανατινάχθηκε μαζί με τα πυρομαχικά και τους συντρόφους του στην πυριτιδαποθήκη. Ήταν 13 Δεκεμβρίου του 1803.

Ο μοναχός Σαμουήλ, που πρωτοστάτησε στους αγώνες των Σουλιωτών και επισφράγισε το τέλος του Σουλίου με το ολοκαύτωμα στο Κούγκι, θεωρείται από τις σημαντικότερες προσωπικότητες του Σουλίου. Όσο ζούσε, έφερε το παρωνύμιο «Η Τελευταία Κρίση», παρατσούκλι που επιβεβαίωσε και με τον θάνατό του. Ακόμη και ο ιστορικός George Finlay, που αντιμετώπιζε συχνά με δυσπιστία τους Έλληνες, δεν αποκρύπτει τίποτα από τη δράση του Σαμουήλ, ενώ πλέκει και ένα εγκώμιο στις αρετές και στις πράξεις του.

• Ανατίναξη στο Κούγκι
• Σουλιώτες (ταινία)

• Βακαλόπουλος, Α. (1975). Επαναστατικές κινήσεις και ζυμώσεις. Ιστορία του ελληνικού έθνους - Τόμος 11: Ο Ελληνισμός υπό ξένη κυριαρχία (περίοδος 1669-1821). Τουρκοκρατία - Λατινοκρατία (σελ. 402-424). Αθήνα: Εκδοτική Αθηνών.
• Βακαλόπουλος, Α. (1973). Ιστορία του Νέου Ελληνισμού - Τόμος Δ: Τουρκοκρατία 1669-1812. Η οικονομική άνοδος και ο φωτισμός του Γένους. Θεσσαλονίκη.
• Finlay, G. (2021). Ιστορία της Ελληνικής Επανάστασης, (Μετ. Α. Παπαδιαμάντης - Νεοελληνική απόδοση Α.Κλάψης), Τόμος 1. Αθήνα: Το Βήμα.