Rufina Ludwiczak

Rufina Stella Ludwiczak (ur. 23 lipca 1906 w Poznaniu, zm. 14 sierpnia 2001 tamże) – farmaceutka, chemik, nauczyciel akademicki Uniwersytetu Poznańskiego i Akademii Medycznej w Poznaniu, poseł na Sejm PRL.

Córka Ignacego (krojczy) i Konstancji Kurczewskiej (krawcowa). Jej ojciec, dzięki zapobiegliwości swoich rodziców (Jan i Salomea z Pawelów) ukończył Gimnazjum Karola Marcinkowskiego. Od 1912 miał własny sklep krawiecki. Rufina miała czworo rodzeństwa: Witalisa, Zdobysława, Kazimierę i Bogdana. Jej stryjem był ks. Antoni Ludwiczak. W czasie Wielkiej Wojny ojciec został powołany do wojska i przebywał na froncie wschodnim, w związku z czym zlikwidowano sklep. Powrócił już po wybuchu powstania wielkopolskiego.

Od 1913 uczęszczała do szkoły żeńskiej Mathilde Wegner. Oficjalną edukację uzupełniała na nieformalnych spotkaniach, gdzie uczyła się religii, języka polskiego. Należała też do tajnej drużyny harcerskiej im. Emilii Plater. W czasie wojny nauka odbywała się w budynku technikum budowlanego. Po wybuchu powstania rozpoczęto naukę w języku polskim, ale na wiosnę 1919 szkołę zlikwidowano. Stąd od jesieni tego roku Rufina uczęszczała do Liceum im. Dąbrówki. Tutaj szczególną rolę w jej edukacji odegrała nauczycielka chemii – Eufemia Mendlewska. Od 1925 do 1932 studiowała w Poznaniu chemię. Pracę magisterską (O kupreidynie i niektórych jej pochodnych) napisała u prof. Jerzego Suszki. W 1932 podjęła pracę na Uniwersytecie Ludowym w Dalkach, gdzie nauczała języka polskiego, chemii, fizyki, śpiewu, grała na fisharmonii. Jednak prof. Suszko zachęcił ją do pracy naukowej. Od 1933 była asystentką-wolontariuszką w Zakładzie Chemii Organicznej Uniwersytetu Poznańskiego. W 1936 obroniła doktorat (O nowych przekształceniach chinidyny pod wpływem kwasu siarkowego), otrzymując zań srebrny medal macierzystej uczelni. Przed II wojną otrzymała od PAU nagrodę pieniężną.

Po wybuchu II wojny, mimo gotowości do pracy naukowej, nie mogła jej kontynuować, bo zabronili tego Niemcy. Pod koniec 1939 została wysiedlona do Ostrowca Świętokrzyskiego, zabierając ze sobą notatki i wyniki eksperymentów przeprowadzanych w ramach habilitacji. Już w styczniu 1940 sprowadził ją do Krakowa prof. Suszko. Tutaj w tym samym miesiącu podjęła pracę w fabryce chemicznej „Fluor”. Od jesieni nauczała chemii w Żeńskiej Szkole Handlowej (zamknięta w 1941). Następnie uczyła w Państwowej Szkole Chemicznej. Kiedy Niemcy utworzyli laboratorium badania przetworów ogrodnictwa – podjęła tam pracę z prof. Suszko (badano m.in. jakość marmolad i win, tych pierwszych do badań zużywano niewiele – resztę zabierano dla rodziny). Tutaj prowadzono tajne nauczanie dla studentów farmacji i medycyny z UJ i UZZ, w które Ludwiczak włączyła się w roku akademickim 1944/1945.

Wiosną 1945 wróciła do Poznania.W 1945 uzyskała habilitację. W 1945-1946 prowadziła wykłady z chemii środków spożywczych. Od 1945 do 1948 była też zastępcą profesora w Akademii Handlowej i kierownikiem Katedry i Zakładu Technologii i Towaroznawstwa tamże. W 1948 wyjechała na pobyt naukowy do Glasgow. W 1948 została kierownikiem Katedry Chemii Organicznej i Biologicznej Wydziału Farmaceutycznego Uniwersytetu Poznańskiego (kuratorem do czasu jej powrotu w 1949 był prof. Suszko). Wydział Farmaceutyczny został od 1950 przeniesiony na Akademię Medyczną. W 1952 była prodziekanem tego wydziału, od 1952 do 1962 i w 1966 – dziekanem. Funkcję prorektora ds. nauki pełniła w latach 1962–1965. Przez wiele lat zasiadała w Senacie Akademii Medycznej.

Od 1948 była profesorem nadzwyczajnym, a od 1966 – zwyczajnym. W 1976 przeszła na emeryturę. Jest pochowana na Cmentarzu Junikowskim.

W latach 1961–1965 jako bezpartyjna zasiadała w Sejmie PRL trzeciej kadencji, gdzie należała do Komisji Zdrowia i Kultury Fizycznej.

• A. Magowska, Rufina Stella Ludwiczak (1906-2001) – chemik organik, „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki”, 50, 2005, 1, s. 139–154.