Quick Facts
Biography
Rudolf Hartmann (* 11. Dezember 1885 in Demern; † 5. März 1945 in’t KZ Mauthausen) weer en plattdüütschen Schriever un kommunistischen Politiker.
Hartmann is 1885 as Söhn von en mekelbörgsch Grootbuur in Demern boren un hett na dat Abitur in Bützow Geschichtswetenschop, Nationalökonomie un Philosophie in Freiburg, Berlin, Rostock un Erlangen studeert. Dat Studeren hett he 1912 aver nageven. He hett denn twee Johr bi sien Vader mitarbeidt un is to Anfang von’ Eersten Weltkrieges as Soldaat intagen worrn. He weer en poor Maal verwunnt un is to’n Kriegsgegener worrn un wull ok keen Offzeer warrn. Na twee Johr Fangenschop in Frankriek keem Hartmann 1920 na Demern trügg un hett dat Schrieven anfungen. In’n April 1922 hett he den Freiheitsbund Demern grünnt. Na Diskuschonen mit Politikern von de KPD, ünner annern Hugo Wenzel, is Hartmann mit 40 annere Liddmaten von’n Freiheitsbund in de KPD ringahn.
1923 is Hartmann mit de höögste Stimmentall von all KPD-Kannedaten in’n Landdag von Mekelborg-Strelitz rinwählt worrn un weer dor bet 1927 in. 1926/27 weer he ok in de Bezirksparteileitung von de KPD von Mekelborg in. 1928 weer he Maat von dat europääsch Buurnkomitee un 1931 Afornter op’n Europääschen Buurnkongress. He dee sik aver bilütten ut de aktive Politik trüggtehn un hett as Buur, Schriever un Privaatgelehrten op sien Buurhoff leevt.
In de Nazitied hett Hartmann, de sied 1933 sülvs nich mehr schrieven dröff, fakener verfolgte KPD-Maten hulpen. In’n Dezember 1942 denn is he denunzeert un afhaalt worrn vonwegen Defätismus un „wehrkraftzersetzende“ Utsagen. He keem vör Gericht un kreeg in’n April 1943 twee Johr Haft, de he in dat Tuchthuus Dreibergen-Bützow afsitten schull. Na dat Enn von de Haftstraaf hett dat Riekssekerheitshauptamt befahlen, dat he in Haft blieven schull un he keem na dat KZ Sachsenhausen. As se Sachsenhausen rüümt hebbt, keem he na Mauthausen. Dor is he denn glieks na’t Ankamen in de Gaskamer ümbröcht worrn.
In Demern steiht hüüd en Gedenktafel för Rudolf Hartmann vör dat Ernst-Barlach-Gymnasium, dat von 1961 bet 2001 na Hartmann Rudolf-Hartmann-Gymnasium heten harr. In welk Öörd in Mekelborg heet ok Straten na em, ünner annern in Schöönbarg. En groten Deel von sien plattdüütsch Wark is eerst veel later von sien Söhn Rainer Hartmann rutbröcht worrn.
Warken
- Riemels, Vertellers und Graffsprüch. Rostock 2002, ISBN 3-935171-75-7
- Buernwies mit ein Ogenplinkern. Rostock 2002, ISBN 3-89954-010-7
- Wie läwt uns rut ut't Paradies. Rostock 2004, ISBN 3-89954-034-4
- Dat Leigen mütt tau hürn wäsen Rostock 2005, ISBN 3-89954-137-5
- Von all’s ein bäten as Mankkaakt äten Rostock 2007, ISBN 978-3-89954-243-1
Weblenken
- Rudolf Hartmann in de PBuB (hoochdüütsch)