Roman Sigalin

Roman Sigalin (ur. 1901, zm. 1940) – polski architekt pochodzenia żydowskiego, członek znanej rodziny architektów, działacz Stowarzyszenia Architektów Polskich (SARP). W okresie XX-lecia międzywojennego wraz z Jerzym Gelbardem prowadził biuro architektoniczne pod nazwą „Biuro Projektów Jerzy Gelbard i Roman Sigalin – Architekci SARP”. Wspólnie z Gelbardem, a także młodszym bratem Grzegorzem i Witoldem Woyniewiczem stworzył kilkadziesiąt projektów gmachów użyteczności publicznej i prywatnych kamienic w Warszawie. Jego młodszym bratem był także Józef Sigalin, architekt i urbanista, jedna z postaci kluczowych dla powojennej odbudowy Warszawy. Zamordowany przez NKWD w toku zbrodni katyńskiej.

Zespół Sigalina i Gelbarda stworzył m.in. projekty siedziby Banku Gospodarstwa Krajowego (ostatecznie zrealizowano konkurencyjny projekt), Ministerstwa Spraw Zagranicznych (niezrealizowany do wybuchu wojny), Najwyższej Izby Kontroli Państwa (ostatecznie w konkursie wybrano projekt Tadeusza Leśniewskiego) i Ministerstwa Robót Publicznych. W 1930 zespół zgłosił swój projekt na konkurs na przygotowanie projektu nowego Dworca Głównego. Wprawdzie ostatecznie sąd konkursowy pod przewodnictwem Aleksandra Wasiutyńskiego wybrał konkurencyjną koncepcję autorstwa profesora Politechniki Warszawskiej Czesława Przybylskiego, jednak zdecydował się także na zakup projektu zespołu Sigalina za kwotę 10.000 złotych. Jednym z ostatnich budynków użyteczności publicznej zespołu był funkcjonalistyczny dom Zjednoczenia Kolejowców Polskich przy Al. Jerozolimskich 101, przed wojną uważany za projekt kontrowersyjny, jednak współcześnie uznawany za udany.

Równie duże kontrowersje w czasie budowy wzbudzała zaprojektowana przez duet Sigalin–Gelbard kamienica Wachsmachera przy Nowym Świecie mieszcząca m.in. dancing Paradiso. Funkcjonalistyczna kamienica o prostej fasadzie niemal pozbawionej zdobień zastąpiła wcześniejszą kamieniczkę mistrza blacharskiego Aleksandra Mrozińskiego, co historyk architektury Stanisław Łoza uznał za zbrodnię na tkance miasta, bowiem jego zdaniem nowa budowla była „zupełnie niedostosowana do zabudowy ulicy”.

Poza kamienicą przy Nowym Świecie do czasów współczesnych zachowało się kilka innych warszawskich realizacji zespołu, m.in. kamienica firmy Steinhagen i Saenger przy ul. Skłodowskiej-Curie, kamienice Juliana i Józefa Glassów (odpowiednio Lwowska 7 i Kredytowa 6), kamienice czynszowe przy Żelaznej 89 i Mokotowskiej 46a, a także wille na zapleczu ulicy Frascati.

W okresie międzywojennym Roman Sigalin mieszkał w Warszawie, we wczesnomodernistycznej kamienicy przy ul. Mokotowskiej 26, gdzie jego sąsiadami byli m.in. Aleksander Mogilnicki i Alfred Loth. Większość jego realizacji związana była z Warszawą, jednak zaprojektował także m.in. osiedle domków wczasowych w Juracie, a także plany odświeżenia wystroju Wielkiej Synagogi w Wilnie.

Latem 1939 roku został zmobilizowany do Wojska Polskiego, z którym wziął udział w wojnie obronnej. Dostał się do niewoli radzieckiej i wraz z tysiącami polskich oficerów został zamordowany przez NKWD w toku zbrodni katyńskiej, prawdopodobnie w charkowskiej siedzibie oddziału NKWD. Jego wieloletni partner, Jerzy Gelbard, także zginął, zamordowany przez Niemców na Majdanku.

• Sigalin, Roman, „Polski Słownik Biograficzny”, 154, t. 37/3: Sierakowski Zygmunt - Silberschein Adolf, 1997, ISBN 83-86301-42-2 .???, za: AndrzejA. Barański AndrzejA., Roman Sigalin [w:] Indeks osób [online], warszawa1939.pl, 2015 [dostęp 2015-12-14] .
• AlizaA. Cohen-Mushlin AlizaA. i inni, Vilnius [w:] DoronD. Narkiss (red.), Synagogues in Lithuania: A Catalogue, vol. 2, Vilnius: Vilnius Academy of Arts Press, 2012, s. 239-280, ISBN 978-609-447-004-2  (ang.).
• MarianM. Fuks MarianM., Wielcy i sławni pochodzenia żydowskiego, Oficyna Bibliofilów, 1998, ISBN 978-83-86058-85-3  (pol.).
• JerzyJ. Kasprzycki JerzyJ., Korzenie miasta, Warszawskie pożegnania, t. I: Śródmieście Południowe, Warszawa: Wydawn. Veda, 1996, ISBN 83-85584-45-5  (pol.).
• JerzyJ. Kasprzycki JerzyJ., Korzenie miasta, Warszawskie pożegnania, t. IV: Mokotów i Ochota, Warszawa: Wydawn. Veda, 2004, ISBN 978-83-61932-04-8  (pol.).
• KrystynaK. Krzyżakowa KrystynaK., Wiele w historii prawie jednego dworca, „Stolica”, Leszek Wysznacki (red. nacz.), 7 (1315), Rok XXVIII, Warszawa: RSW Prasa-Książka-Ruch, 18 lutego 1973, s. 2–5, 14 .???
• Stanisław MariaS.M. Saliński Stanisław MariaS.M., Long-play warszawski, Pax, 1996, ISBN 978-83-211-1585-6  (pol.).
• BronisławB. Szczygliński BronisławB., Konkurs na Dworzec Centralny w Warszawie, „Architektura i Budownictwo”, Zygmunt Wóycicki (red. nacz.), 4, Rok V, Warszawa: Spółdzielnia Wydawnicza Architektów Polskich, 1929, s. 121–137 .???