Roman Knoll

Roman Knoll (ur. 27 października 1888 w Kijowie, zm. 6 marca 1946 w Katowicach) – polski polityk i dyplomata, wolnomularz, założyciel Unii Narodowo-Państwowej w 1922 roku.

Skończył wydział prawny na Uniwersytecie Kijowskim. Od 1908 brał czynny udział w organizacjach niepodległościowych.

W marcu 1917 roku został członkiem Polskiego Komitetu Wykonawczego na Rusi. W 1918 urzędnik w przedstawicielstwie Rady Regencyjnej w Piotrogrodzie, od 1919 referent Wydziału Wschodniego w MSZ. W wojnie polsko-bolszewickiej 1920 walczył jako ochotnik. Podczas rokowań pokojowych z Rosją Sowiecką w Rydze pełnił funkcję sekretarza generalnego delegacji polskiej. Od 16 grudnia 1922 do 30 grudnia 1923 był kierownikiem poselstwa polskiego w RFSRR w Moskwie w randze Chargé d’affaires ad interim. 30 grudnia 1922 Rosyjska Federacyjna Socjalistyczna Republika Radziecka stała się częścią utworzonego Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich, Polska uznała powstanie ZSRR notą z 13 grudnia 1923. Roman Knoll był ostatnim przedstawicielem dyplomatycznym Polski przy rządzie Rosji Sowieckiej.

Od 25 czerwca 1924 poseł RP w Ankarze. W marcu 1926 powrócił do Polski, do centrali MSZ. Brał udział w przygotowaniach do przewrotu majowego. Po przewrocie majowym mianowany wiceministrem w Ministerstwie Spraw Zagranicznych z datą 13 maja 1926. Pełnił następnie funkcję posła polskiego w Rzymie (1926-1928) i Berlinie (1928-1930).

W grudniu 1930 odwołany z placówki i przeniesiony w stan spoczynku. Faktyczną przyczyną jego zwolnienia był wygłoszony publicznie komentarz: "Najazd bandytów na dom wariatów", jakim określił sytuację w resorcie po wejściu do kierownictwa MSZ Józefa Becka i Wiktora Drymmera. W 1936 współpracował z Frontem Morges.

Podczas II wojny światowej pełnił funkcję szefa Sekcji Spraw Zagranicznych Delegatury Rządu na Kraj (kryptonim "Moc"), którą sprawował do lutego 1945. W opinii Janusza Pajewskiego, znającego go osobiście, był obdarzony chyba najbardziej oryginalną, najbardziej błyskotliwą pamięcią.

Ożenił się z Anną Bagniewską (1909-1946).

• Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski
• Wielki Oficer Orderu Legii Honorowej II klasy (Francja)
• Wielka Wstęga Orderu św. Sawy (Jugosławia)
• Wielka Wstęga Orderu Korony (Włochy)

• Kto był kim w Drugiej Rzeczypospolitej (redakcja naukowa Jacek M. Majchrowski przy współpracy Grzegorza Mazura i Kamila Stepana), Warszawa 1994, wyd. BGW, ​ISBN 83-7066-569-1​ s. 100
• Bartoszewicz H., The Russian Period in the Diplomatic Career of Roman Knoll p. 1 w: Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej (Studies in the History of Russia and Central-Eastern Europe) 2004, z.39, s. 61-84
• Bartoszewicz H., The Russian Period in the Diplomatic Career of Roman Knoll p. 2 w: Studia z Dziejów Rosji i Europy środkowo-Wschodniej 2005, z. 40, s. 63-81
• Roman Knoll, Memoriał w sprawach ukraińskich, żydowskich i litewskich sporządzony w marcu 1940 w Warszawie dla rządu RP na uchodźstwie.