Robert Adolfo Chodasiewicz

Robert Adolf Chodasiewicz także Roberto Adolfo Chodasiewicz, Robert A. Chodasiewicz (ur. 29 lutego 1832 w Wilnie, zm. 17 sierpnia 1896 w Buenos Aires) – polski wojskowy, inżynier i topograf. Uczestnik szeregu konfliktów zbrojnych w Europie i Ameryce, pionierwojsk balonowych.

Jego ojciec Szymon brał udział w powstaniu listopadowym, za co rodzinę spotkały represje, m.in. synowie trafili do szkoły wojskowej. Ukończył ją jako specjalista od topografii i w czasie wojny krymskiej został skierowany na front w randze podporucznika. Brał udział w bitwie pod Bałakławą, jednak w marcu 1855 przeszedł na stronę brytyjską. Początkowo został internowany, następnie brał udział w tworzeniu jednostki wywiadowczej. Po zakończeniu wojny wyjechał do Anglii i podróżował po Europie, a następnie wstąpił do tureckiej armii (służył w jednostce złożonej z Polaków). Brał udział w wytyczaniu granicy grecko-tureckiej w Tesalii.

W 1862 wyjechał do Stanów Zjednoczonych, gdzie walczył w wojnie secesyjnej po stronie Unii. Służył w jednostkach artyleryjskich w wojskach Ulyssesa Granta, brał udział w pracach fortyfikacyjnych wokół Waszyngtonu i w Wirginii. W 1865 został namówiony przez posła Argentyny (był nim Domingo Faustino Sarmiento, późniejszy prezydent) do wyjazdu do tego kraju - w regionie od roku trwały walki pierwszej fazy wojny paragwajskiej. W październiku 1865 przybył do Buenos Aires i został wcielony do korpusu inżynieryjnego wojsk argentyńskich (później służył również pod dowództwem brazylijskim). Brał udział w opracowywaniu planów fortyfikacji, kierował pracami inżynieryjnymi.

Brał również udział w zwiadowczych lotach balonem. 24 czerwca 1867 roku wykonano próbny lot na uwięzi, a 8 lipca odbył się pierwszy lot obserwacyjny i na pokładzie balonu (zakupionego przez rząd Brazylii) znajdował się m.in. Chodasiewicz. Było to pionierskie wykorzystanie balonu dla celów wojskowych na terytorium Ameryki Południowej.

W 1869 ożenił się, w 1870 otrzymał argentyńskie obywatelstwo. Mieszkał w Asunción (wojna zakończyła się zwycięstwem trójprzymierza - Brazylia, Argentyna, Urugwaj - w 1870), prowincji Corrientes, a od 1887 w Buenos Aires. W 1890 znajdował się wśród założycieli Polskiego Stowarzyszenia Demokratycznego. W 1894 odszedł z czynnej służby (w stopniu podpułkownika), wcześniej był m.in. wykładowcą w szkole wojskowej.

• J. Wojtczak Wojna paragwajska 1864-1870 Bellona Warszawa 2011, s. 71-73