Rama Sankar Ray

ରାମଶଙ୍କର ରାୟ (୨୫ ମଇ ୧୮୫୭ - ୧୩ ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୧୯୩୧) ଜଣେ ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟିକ ଥିଲେ, ସେ ଆଧୁନିକ ଓଡ଼ିଆ ନାଟକର ଜନକ ଭାବେ ପରିଚିତ । ୧୮୫୭ ମସିହା ଜ୍ୟୈଷ୍ଠ ଶୁକ୍ଳ ଦ୍ୱିତୀୟା ତିଥିରେ ସେ ଅସୁରେଶ୍ୱର ଅନ୍ତର୍ଗତ ଦିକ୍ଷୀତପଡ଼ାରେ ଏକ ସମ୍ଭ୍ରାନ୍ତ ପରିବାରରେ ଜନ୍ମ ନେଇଥିଲେ । ସେ ନଟବର ରାମଶଙ୍କର ରାୟ ଭାବେ ଜଣା ।

ରାମଶଙ୍କରଙ୍କୁ ପ୍ରଥମ ଓଡ଼ିଆ ଔପନ୍ୟାସିକ କୁହାଯାଏ । ଐତିହାସିକ ପଟ୍ଟଭୂମି ଉପରେ ଲିଖିତ ଉପନ୍ୟାସ ସୌଦାମିନୀ, ୧୮୭୮ ମସିହାରେ ‘ଉତ୍କଳ ମଧୂପ’ ପତ୍ରିକାରେ ପ୍ରଥମେ ଧାରବାହିକ ଭାବେ ପ୍ରକାଶ ପାଇଥିଲା । ପ୍ରାୟ ୩୦ଟି ଅଧ୍ୟାୟ ଛପାଯିବା ପରେ ୧୮୮୦ ମସିହାରେ ପତ୍ରିକା ବନ୍ଦ ହୋଇଯିବାରୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଭାବେ ପ୍ରକାଶ ପାଇପାରିନଥିଲା । ପରେ ସେ ଏହାକୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ କରିନଥିଲେ ଓ ୧୯୩୦ରେ ପ୍ରକାଶିତ ରାମଶଙ୍କର ଗ୍ରନ୍ଥାବଳିରେ ମଧ୍ୟ ଏହା ସ୍ଥାନ ପାଇନଥିଲା ।

ତାଙ୍କର ପ୍ରଥମ କାବ୍ୟ ପ୍ରେମତରୀ ୧୮୭୮ରେ ପ୍ରକାଶ ପାଇଥିଲା । ରାମଶଙ୍କରଙ୍କର ପ୍ରଥମ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଉପନ୍ୟାସ ବିବାସିନୀ ୧୮୯୧ରେ ପ୍ରକାଶିତ ହୋଇଥିଲା । ଉମେଶ ଚନ୍ଦ୍ର ସରକାରଙ୍କ ପଦ୍ମମାଳି (୧୮୮୮) ପରେ ଏହା ଦ୍ୱିତୀୟ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଓଡ଼ିଆ ଉପନ୍ୟାସ । ସେ ବହୁ ନାଟକ, ସୁଆଙ୍ଗ, ଗୀତିନାଟ୍ୟ, ଯାତ୍ରା ଆଦି ରଚନା କରି ଓଡ଼ିଆ ନାଟ୍ୟ ସାହିତ୍ୟକୁ ଏକ ସୁସଙ୍ଗଠିତ ବିଭାଗରେ ପରିଣତ କରିଥିଲେ । ତାଙ୍କର ପ୍ରଥମ ନାଟକ ‘କାଞ୍ଚିକାବେରୀ’ । ଏହି ନାଟକକୁ ସେ ମଞ୍ଚସ୍ଥ ମଧ୍ୟ କରାଇଥିଲେ । ଏହାକୁ ନିର୍ଦ୍ଦେଶନା ଦେଇଥିଲେ ତାଙ୍କ ବଡ଼ ଭାଇ ଗୌରୀଶଙ୍କର ରାୟ । ରାମାଭିଷେକ ତାଙ୍କର ଶେଷ ନାଟକ ଥିଲା ।

• http://odisha.gov.in/e-magazine/journal/jounalvol1/pdf/orhj-11.pdf
• ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟର କ୍ରମବିକାଶ: http://www.odiya.org/misc/sahitya.shtml