Radim Gavrilovich Garetsky

Сям'я

Радзім Гарэцкі, сын Гаўрылы Іванавіча Гарэцкага, аднаго з заснавальнікаў і першых правадзейных членаў Беларускай акадэміі навук, пляменнік Максіма Гарэцкага, які быў выдатным беларускім пісьменнікам.

Даваенныя гады

У 1930-я — 40-я гады на сям'ю Гарэцкіх абрынуліся палітычныя рэпрэсіі. Радзім Гарэцкі знаходзіўся ў высылцы, жыў і вучыўся ў Коле, Туломе(руск.) бел., Мядзведжай Гары, Рыбінску, Запарожжы, Салікамску, Чусавым(руск.) бел., Чкалаўску і інш.

Адукацыя і прафесійнае жыццё

Вучобу ў Маскоўскім нафтавым інстытуце(руск.) бел. Р. Гарэцкі сумяшчаў з работай геолагам. Пасля яго заканчэння ў 1952 прыняты ў Геалагічны інстытут Акадэміі навук СССР(руск.) бел., дзе працаваў да 1971, з 1977 года дырэктар гэтага інстытута, старшыня камісіі па тэктоніцы Беларусі і Прыбалтыкі.

З 1992 па 1997 Р. Г. Гарэцкі быў віцэ-прэзідэнтам Акадэміі навук Беларусі.

Першыя навуковыя працы прысвяціў тэрыторыі Казахстана і Сярэдняй Азіі. З пачатку 1960-х асаблівую ўвагу надае вывучэнню маладых платформ. Па гэтай праблеме ён надрукаваў шэраг прац, сярод якіх вылучаецца манаграфія «Тэктоніка маладых платформ Еўразіі» (1972). Даследаванні дазволілі высвятліць тэктанічныя заканамернасці размяшчэння многіх карысных выкапняў. У выніку даследаванняў Р. Гарэцкага і яго калег у 1965 у Прыараллі(руск.) бел. быў адкрыты новы газаносны раён.

Важнае месца ў даследаваннях Р. Гарэцкага займае стварэнне тэктанічных карт. Ён актыўна ўдзельнічаў у складанні Міжнароднай тэктанічнай карты Еўропы, Тэктанічнай карты Еўразіі і манаграфій да іх. За ўдзел у стварэнні Тэктанічнай карты Еўразіі Р. Г. Гарэцкі разам з шэрагам вучоных удастоены ў 1969 Дзяржаўнай прэміі СССР.

У 1971 пачаўся этап у навуковай дзейнасці Р. Гарэцкага, звязаны з Беларуссю. У снежні ён вярнуўся ў Мінск і стварыў у Інстытуце геахіміі і геафізікі АН БССР аддзел агульнай і рэгіянальнай тэктонікі. У хуткім часе Р. Г. Гарэцкі зрабіўся прызнаным лідарам тэктанічнай школы Беларусі і Прыбалтыкі. У кола яго навуковых інтарэсаў уваходзяць праблемы тэктонікі старажытных платформ, рэгіянальнай геалогіі, карысных выкапняў Беларусі. У 1972 Радзім Гаўрылавіч быў абраны членам-карэспандэнтам АН БССР. У 1976 калектыў спецыялістаў пад яго кіраўніцтвам стварыў Тэктанічную карту Беларусі і сумежных тэрыторый маштабу 1:500 000 і манаграфію «Тэктоніка Беларусі». У 1978 Р. Г. Гарэцкі разам з групай вучоных і геолагаў-практыкаў быў адзначаны за гэта Дзяржаўнай прэміяй БССР. У 1977 абраны правадзейным членам АН БССР і прызначаны дырэктарам Інстытута геахіміі і геафізікі АН БССР.

Важнае месца ў дзейнасці Р. Гарэцкага мелі сумесныя працы з замежнымі геолагамі.

Р. Г. Гарэцкі адкрыў Базайскае месцараджэнне ў Заходнім Казахстане.

Бібліяграфія

Аўтар 515 навуковых прац і больш за 300 навукова-папулярных выданняў, у тым ліку 46 манаграфій, 41 карты геалагічнага ўтрымання, 5 вынаходак.

• Тектонический анализ мощностей. М., 1960 (совм. с А. Л. Яншиным(руск.) бел.).
• Тектоника молодых платформ Евразии. М.: Наука, 1972.
• Тектоника Белоруссии. Мн.: Наука и техника, 1976 (в соавт.).
• Калиеносные бассейны мира. Мн.: Наука и техника, 1988 (в соавт.).
• Проблемы нефтегазоносности верхнепротерозойских и палеозойских комплексов Беларуси и Сибири. Мн.: БЕЛГЕО, 2003 (в соавт.).

З 1990 Радзім Гаўрылавіч Гарэцкі член Рады, а з 1993 прэзідэнт Згуртавання беларусаў свету «Бацькаўшчына». Актыўна працаваў з беларускай дыяспарай, быў адным з арганізатараў з'ездаў беларусаў свету. Член рады Таварыства беларускай мовы, Беларускага фонду культуры і інш. У сваіх шматлікіх выступлениях, публікацыях у газетах і часопісах, многія з якіх сабраны ў асобнай кнізе «Шляхам адраджэння» (1997), Радзім Гарэцкі выступае за дэмакратыю і дзяржаўную незалежнасць Беларусі, адраджэнне беларускай мовы і культуры.

У кнізе «Ахвярую сваім „Я“… (Максім і Гаўрыла Гарэцкія)» (1998) апісаў трагічны лёс сваіх блізкіх. У 2013 выйшла кніга публіцыстычных артыкулаў, лірычных замалёвак, мініяцюр і эсэ «Жыццёвы меланж».

• Радим Гаврилович Гарецкий: Библиогр. указ. Мн.: Наука и техника, 1988.
• Р. Я. Айзберг Радзім Гаўрылавіч Гарэцкі (Да 70-годдзя з дня нараджэння) // Природные ресурсы. 1998. No.4.
• Акадэмік Радзім Гаўрылавіч Гарэцкі: Біябібліяграфія. Мн.: ІГН НАН Беларусі, 1998.
• Radim Gavrilovich Garetsky (on his 80th birthday) // Geotectonics. 2009, Vol. 43, Issue 2.
• К 85-летию академика Р. Г. Гарецкого // Природопользование. 2013. Вып.24.

• Дайсці да беларускай Беларусі… — tut.by
• 85-гадовы акадэмік Радзім Гарэцкі дзеліцца сакрэтамі сямейнага шчасця і здароўя — nn.by
• Акадэмік ГАРЭЦКІ Радзім Гаўрылавіч (руск.)